فرهنگی

 تفسیر ادعیه ۱ صحیفه سجادیه امام سجاد  

امام_سجاد_علیه_السلام : «وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي رَكَّبَ فِينَا آلَاتِ الْبَسْطِ، وَ جَعَلَ لَنَا أَدَوَاتِ الْقَبْضِ، وَ مَتَّعَنَا بِأَرْوَاحِ الْحَيَاةِ، وَ أَثْبَتَ فِينَا جَوَارِحَ الْأَعْمَالِ، وَ غَذَّانَا بِطَيِّبَاتِ الرِّزْقِ، وَ أَغْنَانَا بِفَضْلِهِ، وَ أَقْنَانَا بِمَنِّهِ».

و سپاس مخصوص خداست که در پیکر ما ابزار گشودن اندام را سوار کرد و آلات بستن آنها را قرار داد و ما را با روان‌های زنده، از زندگی بهره‌مند ساخت و اعضای انجام دادن کار را در وجود ما استوار کرد و با روزی‌های پاکیزه خوراک داد و با احسانش ما را بی‌نیاز کرد و با عطایش به ما سرمایه بخشید.

 📚 صحیفه سجادیه، دعای۱

📖 تفسیر و تحلیل دعا

این فراز از دعای اول صحیفه سجادیه که به “دعای سپاس” معروف است، دریایی از معارف توحیدی است. امام سجاد (ع) در این دعا، مدلی از “شکر عملی” را به ما می‌آموزد؛ شکرانی که تنها در گفتار نیست، بلکه در نگاه و تفکر است.

۱. نعمت‌های جسمانی (آلات البسط و قبض): امام(ع) به نعمت‌هایی اشاره می‌فرمایند که ما آن‌ها را بدیهی می‌پنداریم: باز و بسته کردن دست‌ها، گرفتن و رها کردن اشیا. اینها “آلات تکلیف” هستند. خداوند تنها به ما غذای لذیذ نداده، بلکه ابزار به دست گیری آن را نیز به ما هدیه کرده است. این نگاه، زندگی را از حالت عادی خارج کرده و هر حرکتی را به عبادت تبدیل می‌کند.

۲. نعمت حیات و حرکت (ارواح الحیاه و جوارح الاعمال): حیات،تنها زنده بودن نیست. امام (ع) از “ارواح الحیاه” (روان‌های زندگی) سخن می‌گویند که اشاره به همان نیروی حیاتی است که ما را برای انجام “اعمال” توانمند می‌سازد. این کلمه به ما یادآوری می‌کند که هر عملی که با این جوارح انجام می‌دهیم، در پیشگاه الهی ثبت می‌شود و ما مسئول استفاده درست از این امانت‌های الهی هستیم.

۳. نعمت روزی پاک و بی‌نیازی (طیبات الرزق، اغنانا و اقنانا): امام(ع) به سه مرحله از نعمت‌های مادی اشاره می‌کنند:

· تغذیه: تنها به نان خشک قناعت نکرده، بلکه آن را “پاکیزه” (طیبات) قرار داده است.

· بی‌نیازی (اغنانا): خداوند تنها نیازمان را برطرف نکرده، بلکه ما را “بی‌نیاز” ساخته است. این یعنی احساس غنا و کفایت از درون.

· سرمایه‌دار کردن (اقنانا): این فراتر از بی‌نیازی است. یعنی خداوند آنقدر به ما داده که به “سرمایه” و پشتوانه تبدیل شده است.

💎 استنباط شخصی

به نظرم، امام سجاد (ع) در این دعا، “فلسفه شکر” را به ما می‌آموزند: شکر، کلید شناخت نعمت‌های پنهان است. بسیاری از نعمت‌ها مانند نفس کشیدن، دیدن و شنیدن، آنقدر برای ما عادی شده‌اند که آن‌ها را فراموش کرده‌ایم.

امام با شمارش این نعمت‌های به ظاهر کوچک، به ما یادآوری می‌کنند که محصور در اقیانوسی از لطف الهی هستیم. زمانی که این نگاه در انسان شکل بگیرد، حس “فقر ذاتی” در برابر خداوند در او تقویت شده و هرگز دچار غرور و غفلت نمی‌شود. این نگاه، “سبک زندگی شاکرانه” را می‌سازد.

.