فرهنگی

تحلیل حدیث اشک خونین پیامبر (ﷺ) بر امام حسین (ع)

پیامبر‌اکرم (ﷺ) : «فَلَئِن أخَّرَتنِي الدُّهورُ، وعاقَني عَن نَصرِكَ المَقدورُ، ولَم أكُن لِمَن حارَبَكَ مُحارِباً، ولِمَن نَصَبَ لَكَ العَداوَةَ مُناصِباً، فَلَأَندُبَنَّكَ صَباحاً ومَساءً‌، ولَأَبكِيَنَّ عَلَيكَ بَدَلَ الدُّموعِ دَماً، حَسرَةً عَلَيكَ وتَأَسُّفاً عَلىٰ ما دَهاكَ وتَلَهُّفاً، حَتّىٰ أموتَ بِلَوعَةِ المُصابِ‌، وغُصَّةِ الاِكتِياب».

اكنون كه روزگار، مرا عقب آورده و تقدير، مرا از يارى دادن به تو باز داشته و نبوده‌ام تا با جنگجويان با تو، بجنگم و در برابر برافرازندگان پرچم دشمنى با تو، بِايستم، پس هر صبح و شام بر تو مى‌نالم و به جاى اشك، از ديده خون مى‌افشانم، از سرِ حسرت و تأسّف بر تو و افسوس خوردن بر گرفتارى‌هايى كه به تو رسيده، تا آن گاه كه از سوز مصيبت و غم فقدانت بميرم.

 📚 المزار الكبير: ص501 ح9

این روایت، بیانگر عمق اندوه پیامبر اکرم (ﷺ) بر مصائب امام حسین (ع) است. تحلیل چندبعدی آن به شرح زیر است:

 ۱. بعد عاطفی-انسانی  

پیامبر (ﷺ) با عباراتی مانند «لَأَبكِيَنَّ عَلَيكَ بَدَلَ الدُّمُوعِ دَماً» (به جای اشک، خون میگریم)، شدت حزن خود را چنان توصیف می‌کنند که گریه ایشان از حد اشک فراتر رفته و به اشک خونین تبدیل می‌شود. این تعبیر، نماد اوج درد فراق و مظلومیت حسین (ع) است.  

 ۲. بعد تقدیری-الهی  

عبارت «عَاقَنِي عَن نَصرِكَ المَقدُورُ» (تقدیر الهی مرا از یاری تو بازداشت)، اشاره به آگاهی پیامبر (ﷺ) از شهادت امام حسین (ع) توسط تقدیر خداوند دارد. این جمله نشان می‌دهد که علیرغم میل باطنی ایشان به نصرت حسین (ع)، مشیت الهی بر مصیبت کربلا جاری شده است.  

 ۳. بعد جهادی-اعتقادی  

تأکید بر «مُحَارِباً لِمَن حَارَبَكَ» (جنگ با جنگجویان علیه تو) و «مُنَاصِباً لِمَن نَصَبَ لَكَ العَدَاوَةَ» (مقابلۀ با دشمنان تو)، بیانگر وظیفۀ شرعی مسلمانان در دفاع از حریم اهل بیت (ع) و مقابله با ظلم است. این بخش، قیام امام حسین (ع) را الگویی برای مبارزه با ستم می‌داند.  

 ۴. بعد عرفانی-آخرتی  

پیامبر (ﷺ) در این حدیث، اندوه خود را تا پایان عمر («حَتَّى أَمُوتَ») و حتی پس از مرگ («بِلَوعَةِ المُصَابِ» - سوز مصیبت) ادامه می‌دهند. این وفاداری عاطفی، نشانۀ پیوند ناگسستنی رسالت با امامت است.