بصیرت؛ چراغ هدایت جبهه حق و شرط تشخیص حق از باطل در دوران فتنهها
بصیرت؛ چراغ هدایت جبهه حق و شرط تشخیص حق از باطل در دوران فتنهها
در دنیای امروز که حق و باطل درهمتنیده شده و فتنههای رسانهای، سیاسی و اعتقادی بیش از هر زمان دیگر افکار مردم را هدف گرفتهاند، «بصیرت» به چراغی برای هدایت تبدیل شده است.
بصیرت یعنی قدرت دیدن حقیقت در پشت پردهها؛ دیدن آن چیزی که چشم ظاهری نمیبیند اما دل و عقل مؤمن آن را درک میکند.
شناخت جبهه حق و باطل از مهمترین عوامل افزایش استقامت و ایجاد روحیه پیروزی در نوجوانان است.
این جمله بیانگر جایگاهی است که قرآن و مکتب اهلبیت برای بصیرت قائل هستند.
۱. بصیرت چیست؟ نگاه قرآن به بینش قلبی
بصیرت در لغت یعنی:
دیدن حقیقت
تشخیص راه درست
فهم عمیق وقایع
و آگاهی از هدف دشمن
قرآن بارها از «قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِيرَةٍ» سخن گفته است؛ یعنی پیامبر(ص) دعوت به حق را با بصیرت انجام میدهد، نه از روی احساسات یا حدس و گمان.
در تفسیر نمونه آمده است: بصیرت یعنی داشتن چراغی که در تاریکی فتنهها مسیر را روشن میکند.
۲. بصیرت؛ شرط اصلی پیروزی در نبرد حق و باطل
آگاهی نسبت به جبهه دشمن، شناخت اهداف دشمن و فهم «چرایی نبرد»، موجب افزایش مقاومت میشود.
این جمله، همان چیزی است که قرآن در آیات متعدد از آن سخن گفته:
مؤمن باید دشمن خود را بشناسد
فریب ظواهر را نخورد
از اخبار دروغ و شایعات دشمن تأثیر نپذیرد و بداند که با چه جریانی مبارزه میکند
به تعبیر علامه طباطبایی:فقدان بصیرت، مؤمن را از مسیر حق منحرف میکند، هرچند نیت او خیر باشد.(المیزان، ج 5)
۳. خطر فتنهها و نقش بصیرت در عبور از آنها
فتنه، یعنی آزمونی که در آن حق و باطل شبیه هم نشان داده میشوند. یکی از شیوههای دشمن آن است که:
لباس عدالت بر ظلم میپوشاند
باطل را حقنما جلوه میدهد
با جنگ روایت و رسانه حقیقت را مخفی میکند
«جنگ شناختی و ادراکی» بخشی از میدان نبرد است و نوجوانان باید به آن آگاهی داشته باشند.
در روایات آمده است:امیرالمؤمنین(ع): فتنهها چونان موج دریا انسان را فرا میگیرند؛ نجات، تنها با بصیرت است.
۴. بصیرت و نقش آن در مدیریت ترس و اضطراب
شناخت جبهه حق و باطل، موجب آرامش روانی و کاهش اضطراب میشود: وقتی نوجوان دشمن را بشناسد، ترسهای شدید او کنترل میشود.
بصیرت یعنی:
دانستن اینکه دشمن چرا حمله میکند
اینکه حق چرا در مسیر سختی است
اینکه وعده الهی چطور محقق میشود
این شناخت، ترس را به شجاعت تبدیل میکند.
۵. بصیرت در نگاه اهلبیت(ع)
اهلبیت(ع) بصیرت را «سلحۀ مؤمن» معرفی کردهاند.
امام علی(ع): چشم دل را باز کنید، زیرا بسیاری با چشم ظاهری میبینند اما حقیقت را نمیفهمند.
امام صادق(ع): کسی که بصیرت ندارد، شکار شیطان است.
این روایات نشان میدهند که بصیرت، پیش از هر چیز، یک بیداری قلبی و آگاهی عمیق است.
۶. بصیرت و تحلیل درست در جنگ رسانهای
انسانِ با بصیرت، کمتر تحت تأثیر شایعات و اخبار نادرست قرار میگیرد و میتواند روایت صحیح را از روایت باطل تشخیص دهد.
جنگ امروز:
جنگ دوربینها
جنگ روایتها
جنگ تصویر و احساس جنگ خبر و تحلیلهای جعلی است.
بصیرت مانند سپر است؛ سپری که مؤمن را از فریب دشمن حفظ میکند.
۷. بصیرت و جلوگیری از انحراف
«عدم شناخت» موجب اشتباه، هراس و انحراف در تصمیمگیری میشود.
امروز بسیاری از انحرافات اجتماعی، فرهنگی و حتی اعتقادی ریشه در نداشتن بصیرت دارند.
بصیرت: توجه به اهداف بلندمدت دارد، انسان را از هیجانهای زودگذر جدا میکند و تصمیمگیری را دقیقتر میسازد
در المیزان آمده: بصیرت، قلب را از گمراهی حفظ میکند و راه حق را روشن میسازد.
۸. بصیرت؛ مقدمه نزول نصرت الهی
شناخت جبهه حق و فهم حقیقت مبارزه، مؤمن را آماده میکند تا در مسیر نصرت الهی قرار گیرد.
یعنی:
ایمان بدون بصیرت کامل نیست
صبر بدون بصیرت بیهدف میشود
و توکل بدون بصیرت به سادهلوحی میانجامد
بصیرت همان چیزی است که:
رفتار ما را حکیمانه میکند
تصمیمات ما را دقیقتر میسازد
و مسیر مبارزه را روشن میکند
بصیرت یعنی دیدن حقیقت پشت پردهها.
بصیرت یعنی:
آگاهی
شناخت دشمن
تحلیل درست
مقاومت در فتنهها
تصمیم درست
و در نهایت، قرار گرفتن در مسیر نصرت الهی
بدون بصیرت، جبهه حق نمیتواند پیروز شود.
اما با بصیرت، مؤمن حتی در تاریکترین لحظهها راه حق را تشخیص میدهد و محکم میایستد.