فرهنگی

قالَ ابوعبدِاللّه عليه السلام: اِنَّالَّذينَ تَراهُمْ لَكَ اَصْدِقاءَ اِذا بَلَوْتَهُمْ وَجَدْتَهُمْ عَلى طَبَقاتٍ شَتّى: فَمِنْهُمْ كَالاَْسَدِ فِى عِظَمِ الْأكْلِ وَ شِدَّةِ الصَّوْلَةِ وَمِنْهُمْ كَالذِّئْبِ فِى الْمَضَرَّةِ وَ مِنْهُمْ كَالْكَلْبِ فِى الْبَصْبَصَةِ وَ مِنْهُمْ كَالّثَعْلَبِ فِى الرَّوَغانِ وَالسِّرْقَةِ، صُوَرُهُمْ مُخْتَلِفَةٌ وَالْحِرْفَةُ وَاحِدَةٌ. [اختصاص شيخ مفيد، ص 252.]

امام صادق عليه السلام فرمود:كسانى را كه دوست خودت مى پندارى، اگر آنان را امتحان كنى، خواهى يافت كه بر چند طبقه و گروهند: گروهى همچون شيرند، پر خوراك و حمله آور، گروهى چون گرگند، در زيان رسانى و درندگى، گروهى همچون سگند، در دُم جنباندن و چاپلوسى، گروهى مانند روباهند، در نيرنگ و دله دزدى. چهره ها مختلف است، ولى كارشان يكى است.

در این حدیث، امام صادق (علیه السلام) طبقه‌بندی دقیقی از دوستان ناسالم را ارائه می‌دهد. در ادامه، تحلیل و بسته محتوایی آن را تقدیم می‌کنم.

تحلیل و تفسیر حدیث طبقه‌بندی بندی دقیقی از دوستان ناسالم

امام (ع) در این روایت به چهار تیپ شخصیتی خطرناک در روابط اجتماعی اشاره می‌فرمایند:

۱. «کَالاَْسَدِ» (مانند شیر)

· ویژگی: عظیم‌الأکل (پرخور) و شدید الصولة (حمله‌گر)

· تحلیل: این افراد منفعت‌طلب و سلطه‌جو هستند. از محبت شما سوءاستفاده کرده و در موقع لزوم به منافع شما حمله می‌کنند.

۲. «کَالذِّئْبِ» (مانند گرگ)

· ویژگی: مضرّت و درندگی

· تحلیل: این افراد آسیب‌رسان و خصومت‌جو هستند. رابطه با آنها همواره همراه با ضرر و زیان است.

۳. «کَالْكَلْبِ» (مانند سگ)

· ویژگی: بصبصة (دم جنباندن و چاپلوسی)

· تحلیل: این افراد چاپلوس و تملق‌گو هستند. ظاهراً مطیع و فرمانبردارند، اما انگیزه‌های پلیدی در سر دارند.

۴. «کَالّثَعْلَبِ» (مانند روباه)

· ویژگی: روغان (نیرنگ) و سرقة (دزدی)

· تحلیل: این افراد حیله‌گر و فرصت‌طلب هستند. از هوش و ذکاوت خود برای منافع نامشروع استفاده می‌کنند.

نکته پایانی: «صُوَرُهُمْ مُخْتَلِفَةٌ وَالْحِرْفَةُ وَاحِدَةٌ»

· تحلیل: همه این تیپ‌ها در یک چیز مشترکند: خیانت و عدم صداقت. تنها شکل ظاهری آنها متفاوت است.