فرهنگی

کوچک شمردن مسلمانان؛ خطایی بزرگ در پیشگاه خداوند

“إنَّ المُؤمِنَ یأخُذُ بِأَدَبِ اللّهِ عز و جل؛ إذا وَسَّعَ عَلَیهِ اتَّسَعَ، وإذا أمسَک عَلَیهِ أمسَک"؛ پیامبر أعظم صلوات الله علیه: همانا مؤمن، به ادب خداوند عز و جل رفتار می کند؛ هر گاه خدا به “زندگی “او گشایش بدهد، او گشاده دستی می کند، و هر گاه بر او تنگ بگیرد، او نیز دست نگه می دارد.(الکافی: ج ۴ ص ۱۲ ح ۱۲، حکمت نامه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله، جلد ۸ صفحه: ۱۰)

تحلیل حدیث 

پیامبر اکرم(ص) در این حدیث با عبارت کوتاه و پرمغز «لا تُحَقِّرَنَّ أحَدا مِنَ المُسلِمینَ…»، یکی از خطرناک‌ترین آسیب‌های اخلاقی و اجتماعی را گوشزد می‌کنند: تحقیر دیگران. ایشان با تأکید بر اینکه حتی کوچکترین افراد جامعه در نزد خداوند بزرگ شمرده می‌شوند، دو پیام کلیدی را بیان می‌فرمایند:  

۱. برابری انسان‌ها در نظام الهی

   - قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ» (گرامی‌ترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست). (حجرات:۱۳)  

   - این آیه و حدیث پیامبر(ص)، نشان می‌دهد معیار برتری در اسلام تقوا است، نه ثروت، نژاد، جایگاه اجتماعی یا قدرت.  

۲. پیامدهای تحقیر در جامعه

   - تحقیر دیگران، کرامت انسانی را زیر سؤال می‌برد و موجب تضعیف همبستگی اجتماعی می‌شود.  

   - امام علی(ع) می‌فرمایند: «مَنْ هَانَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ فَلَا تَأْمَنُ شَرَّهُ»؛کسی که خود را کوچک می‌شمارد، از شرش در امان نیست.

نکات برجسته

- تحقیر؛ گناهی دوطرفه

  تحقیرکننده با تکبر، خود را از رحمت خدا دور می‌کند و تحقیرشونده با کاهش اعتمادبه‌نفس، امکان رشد معنوی و اجتماعی را از دست می‌دهد.  

- ارزش ذاتی انسان

  هر فرد به عنوان خلیفه الله روی زمین، حامل کرامتی ذاتی است که حتی گناهکاران نیز از آن بهره‌مندند.  

مثال‌های عملی از سیره معصومین(ع)

- پیامبر(ص) با برخورد احترام‌آمیز با فقرا و بردگان، عملاً نشان دادند که جایگاه اجتماعی، ملاک برتری نیست.  

- امام سجاد(ع) در رساله حقوق، حق برخورداری از احترام را برای همه انسان‌ها، حتی غیرمسلمانان، قائل شدند.  

راهکارهای اجتناب از تحقیر دیگران

- پیش از سخن گفتن، به عواقب کلام خود فکر کنید.  

- در مواجهه با خطای دیگران، به جای تمسخر، با گفتگوی سازنده به اصلاح بپردازید.  

- توانمندی‌های دیگران را شناسایی و تقویت کنید.