فرهنگی

ادب مؤمن در زندگی در برابر خدا

“إنَّ المُؤمِنَ یأخُذُ بِأَدَبِ اللّهِ عز و جل؛ إذا وَسَّعَ عَلَیهِ اتَّسَعَ، وإذا أمسَک عَلَیهِ أمسَک"؛ پیامبر أعظم صلوات الله علیه: همانا مؤمن، به ادب خداوند عز و جل رفتار می کند؛ هر گاه خدا به “زندگی “او گشایش بدهد، او گشاده دستی می کند، و هر گاه بر او تنگ بگیرد، او نیز دست نگه می دارد.(الکافی: ج ۴ ص ۱۲ ح ۱۲، حکمت نامه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله، جلد ۸ صفحه: ۱۰)

تحلیل حدیث

پیامبر اکرم(ص) در این حدیث، ویژگی کلیدی مؤمنان را هماهنگی رفتارشان با اراده الهی می‌دانند. ایشان می‌فرمایند مؤمنان به «ادب خداوند» عمل می‌کنند؛ یعنی در دو موقعیت متضاد زندگی (گشایش و تنگی) رفتاری متناسب با خواست خدا دارند:  

۱. در گشایش (وسعت)

   - مؤمن با گشاده‌دستی، نعمت‌های خدا را با دیگران تقسیم می‌کند.  

   - این رفتار، هم شکرگزاری عملی است و هم تقویت روحیه تعاون در جامعه.  

   - قرآن می‌فرماید: «وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ» و اما درباره نعمت پروردگارت [با زبان و عمل] سخن بگو (الضحی: ۱۱). 

۲. در تنگدستی (امساک) 

   - مؤمن با قناعت و پرهیز از حرص، به تقدیر الهی رضایت می‌دهد. قناعت گنجی بی‌پایان است.  

   - این صبر و مدیریت منابع، از فروپاشی اخلاقی و مالی جلوگیری می‌کند.  

نکات برجسته 

- ادب الهی = تطبیق رفتار با اراده خدا 

  ادب، تنها رعایت آداب ظاهری نیست، بلکه پذیرش حکمت خدا در هر شرایط است.  

- توازن بین رفاه و سختی

  مؤمن نه در رفاه مغرور می‌شود، نه در تنگی ناامید. این تعادل، نشانه ایمان است.  

 مثال‌های عملی  

- گشاده‌دستی: کمک مالی به نیازمندان، مهمان‌نوازی، یا حتی مهربانی در برخوردهای روزمره.  

- قناعت:پرهیز از اسراف، مدیریت هزینه‌ها در بحران‌ها، و دوری از قرض‌های غیرضروری.  

پیامدهای اجتماعی

- رفاه: افزایش همبستگی اجتماعی و کاهش فاصله طبقاتی.  

- تنگدستی: پیشگیری از بحران‌های اقتصادی با الگوی مصرف مسئولانه.