فرهنگی

آیا حضرت عیسی(ع) زنده است؟ تبیین «توفّی» و «رفع» حضرت مسیح(ع) در قرآن از نگاه شیعه

یکی از پرسش‌های مهم در مباحث قرآنی و کلامی، مسئله حیات حضرت عیسی بن مریم(ع) است؛ اینکه آیا ایشان کشته شدند؟ آیا به مرگ طبیعی از دنیا رفتند؟ یا همچنان زنده‌اند؟

در مکتب شیعه اثنی‌عشری، با تکیه بر تدبر در آیات قرآن، سیاق کلام الهی و روایات اهل‌بیت(ع)، پاسخ این پرسش روشن و مستدل ارائه شده است؛ پاسخی که با ظاهر قرآن، عقل و سنت معصومان علیهم‌السلام هماهنگ است.

آیا حضرت عیسی(ع) هم‌اکنون زنده است؟

بر اساس آیات قرآن و تفسیر دقیق آن‌ها، حضرت عیسی(ع) نه کشته شد، نه مصلوب گردید و نه تا امروز از دنیا رفته است؛ بلکه خداوند او را با جسم و روح به سوی خود بالا برده و تا زمانی معین زنده نگه داشته است.

دلیل قرآنی:

خداوند متعال در سوره نساء می‌فرماید: «وَما قَتَلُوهُ وَما صَلَبُوهُ … بَل رَفَعَهُ اللَّهُ إِلَيهِ»

«او را نه کشتند و نه به دار آویختند… بلکه خدا او را به سوی خود بالا برد.»

نکته کلیدی، واژه «بَل» است؛ این کلمه در زبان عربی اضراب می‌آورد، یعنی نفی کاملِ آنچه پیش از آن گفته شده است.

اگر منظور قرآن، صرفاً بالا رفتن روح حضرت عیسی بعد از مرگ بود، این تعبیر معنا نداشت؛ زیرا:

بالا رفتن روح، برای همه انسان‌ها پس از مرگ اتفاق می‌افتد

چه در قتل، چه مرگ طبیعی، چه دار زدن

پس وقتی قرآن می‌فرماید: «بل رفعه الله الیه»، یعنی امری متفاوت و استثنایی رخ داده است؛ امری که جز با رفع جسم و روح با هم معنا پیدا نمی‌کند.

آیا این امر از نظر عقل ممکن است؟

از نگاه عقل، هیچ محال ذاتی در این مسئله وجود ندارد.

خدایی که:

مرده را زنده می‌کند

کور مادرزاد را شفا می‌دهد

از گل پرنده می‌آفریند

(همه به دست حضرت عیسی(ع) و به اذن خدا)،

به طریق اولی می‌تواند پیامبرش را با بدنی غیرعادی حفظ کرده و به عالمی دیگر منتقل کند.

این رخداد، نه عجیب‌تر از معجزات حضرت عیسی(ع) است و نه خلاف سنت الهی.

معنای «توفّی» و «رفع» حضرت عیسی(ع) چیست؟

خداوند در آیه ۵۵ سوره آل‌عمران می‌فرماید: «إِذ قالَ اللَّهُ يا عيسى إِنّي مُتَوَفّيكَ وَرافِعُكَ إِلَيَّ وَمُطَهِّرُكَ مِنَ الَّذينَ كَفَروا…»

معنای «توفّی» در قرآن

بر خلاف تصور رایج، توفّی در قرآن به معنای مرگ نیست.

توفّی یعنی:

 اخذ کامل و برگرفتن

در قرآن، این واژه در مواردی مثل:

گرفتن حق

گرفتن دین

اخذ امانت

به کار رفته است.

بنابراین «إنی متوفیک» یعنی:

تو را به‌طور کامل از میان قوم خود برمی‌گیرم، نه اینکه تو را می‌میرانم.

اگر مرگ منظور بود، آوردن واژه «رافعک الیّ» بعد از آن زائد می‌شد؛ زیرا مرگ، خود به‌طور طبیعی با عروج روح همراه است.

پس معنای صحیح آیه چنین است:

من تو را از دست دشمنانت می‌گیرم، نجات می‌دهم و به سوی خود بالا می‌برم.

روایت اهل‌بیت(ع) درباره کیفیت عروج حضرت عیسی(ع)

در تفسیر قمی، روایتی معتبر از امام محمد باقر(ع) نقل شده است که چگونگی این واقعه را با جزئیات بیان می‌کند. خلاصه روایت چنین است:

حضرت عیسی(ع) یارانش (۱۲ نفر) را فراخواند

خبر داد که همان شب به آسمان برده می‌شود

فرمود: کدام‌یک حاضر است به شکل من درآید و به جای من کشته شود و در بهشت با من باشد؟

جوانی داوطلب شد

خداوند چهره عیسی(ع) را به او داد

عیسی(ع) در برابر چشمان یارانش به آسمان بالا رفت

یهودیان آن جوان را دستگیر کرده، کشتند و به دار آویختند

و بدین ترتیب: شبهه قتل و صلیب برای مردم پدید آمد، نه حقیقت آن

جمع‌بندی نهایی

بر اساس:

تدبر در آیات قرآن

سیاق الفاظ الهی

تفسیر علامه طباطبایی

و روایات معتبر اهل‌بیت(ع)

نتیجه روشن است:

🔹 حضرت عیسی(ع) تا امروز زنده است

🔹 نه کشته شد، نه مصلوب، نه به مرگ طبیعی از دنیا رفت

🔹 خداوند او را با جسم و روح به سوی خود بالا برد

🔹 و در زمان مقرر، دوباره به اذن خدا بازخواهد گشت

و چه زیبا فرمود قرآن: «سلامٌ عليه يومَ وُلِدَ ويومَ يَموتُ ويومَ يُبعَثُ حيّاً»

منابع

1. تفسیر المیزان، ذیل آیات حضرت مریم و حضرت عیسی(ع)

2. مهر تابان (شرح احوال علامه طباطبایی)

3. ۶۶۵ پرسش و پاسخ در محضر علامه طباطبایی