فرهنگی

حاج قاسم در نامه ای به برادرزاده اش مهدی، این‌چنین نوشته است: «مهدی جان! تمام کسانی که به کمالی رسیده اند، خصوصاً کمالات معنوی که خود منشأ و پایه دنیوی هم میتواند باشد، سحر است. نماز شب در سن شما تأثیر شگرفی دارد. اگر چند بار آن را با رغبت تجربه کردی، لذت آن موجب می‌شود به آن تمسّک یابی. نکات دیگر هم هست؛ احترام و خضوع در مقابل بزرگ ترها، خصوصاً پدر و مادر…

به خودت عادت بده بدون شرم دست پدر و مادرت را ببوسی. هم آنها را شادمان میکنی هم اثر وضعی بر خودت دارد.»

عَمویت؛ (۱۳۹۱/۸/۱۳) 

📚 کتابِ حاج قاسمی که من می‌شناسم؛ صفحه٩۶

(روایت رفاقت چهل ساله حجت‌الاسلام علی شیرازی با سردار حاج قاسم سلیمانی‌)

هر احساسی پیامی برای ما دارد

   - استرس: نیاز به افزایش مهارت و سازماندهی زندگی.  

   - افسردگی: هشدار درباره سبک زندگی راکد و نامناسب.  

   - اضطراب: درگیر شدن بیش از حد در مسائل بی‌ارتباط.  

   - کمبود اعتمادبه‌نفس: شکست در عمل به وعده‌های شخصی.  

   - زودرنجی: نشانه خودبزرگ‌بینی و عدم تحمل اختلاف نظر.    

 تحلیل محتوا

   این محتوا نگاهی نو به احساسات منفی به عنوان فرصتی برای خودشناسی و رشد فردی ارائه می‌دهد. با تفسیر هر احساس به عنوان یک «پیامرسان درونی»، مخاطب تشویق می‌شود به جای سرکوب این احساسات، آنها را به عنوان قطب‌نمای رشد شخصی بپذیرد:  

   - استرس: نشانگر نیاز به تقویت مهارت‌های مدیریتی و اولویت‌بندی.  

   - افسردگی: هشدار درباره کم‌تحرکی ذهنی و جسمی و نیاز به تغییر سبک زندگی.  

   - اضطراب: بازتاب مرزبندی ضعیف در مسائل شخصی و اجتماعی.  

   - کمبود اعتمادبه‌نفس: نتیجه شکاف بین حرف و عمل و نیاز به پایبندی به تعهدات.  

   - زودرنجی: نشانه خودمحوری افراطی و نیاز به تقویت تاب‌آوری.  

امام صادق علیه السلام :

إنّ المَشورَهَ لا تکونُ إلاّ بِحُدُودِها الأربعهِ … فأوَّلُها أن یکونَ الذی تُشاوِرُهُ عاقِلاً ، والثانیهُ أن … حُرّا مُتَدَیِّنا ، والثالثهُ أن یکونَ صَدیقا مُواخِیا ، والرابعهُ أن تُطلِعَه علی سِرِّکَ فَی… عِلمُهُ بهِ کَعِلمِکَ ثُمّ یُسِرَّ ذلکَ ویَکتُمَهُ ؛

مشورت ج__ز با حدود چهارگانه آن تحقق نپذیرد ؛ نخستین حدّ آن این است که کسی که با او مشورت می کنی ، خردمند باشد ، دوم این که آزاده و متدیّن باشد ، سوم این که دوست و برادروار باشد و چهارم این که راز خود را به او بگویی و او به اندازه خودت از آن راز آگاه باشد ، امّا آن را بپوشاند و به کسی نگوید .

مکارم الأخلاق : 2 / 98 / 2280 منتخب میزان الحکمه : 308  

این حدیث الگویی جامع برای مشورت مؤثر و تصمیم‌گیری هوشمندانه ارائه می‌دهد. امام صادق (ع) با اشاره به چهار ویژگی ضروری برای مشاور، چارچوبی اخلاقی-اجتماعی ترسیم می‌کنند که در دنیای امروز نیز برای مدیران، رهبران، و حتی تصمیمات شخصی کاربردی است:  

۱. خردمندی (عقلانیت) 

   - مشاور باید از بینش عمیق و قدرت تحلیل منطقی برخوردار باشد تا تصمیمات را بر پایه دانش و واقعیت ارائه دهد.  

۲.آزادگی و تدین (اخلاق‌مداری)

   - مشاور باید ترس از غیر خدا نداشته و منافع شخصی یا فشارهای اجتماعی را بر حقیقت ترجیح ندهد.  

۳. دوستی برادرگونه (اعتماد و صمیمیت)  

   - رابطه مبتنی بر دلسوزی و وفاداری، شرط اساسی برای دریافت مشورت بی‌غرضانه است.  

۴. رازداری مطلق (امنیت اطلاعاتی)

   - مشاور باید هم‌سطح خودِ فرد رازدار باشد تا اعتماد کامل شکل گیرد.  

رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إنّ اللّه َ رَحيمٌ يُحِبُّ الرَّحيمَ، يَضَعُ رحمَتَهُ على كُلِّ رحيمٍ . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند مهربان است و مهربان را دوست دارد و مهر خود را براى هر مهر ورزى نهاده است . بهترين راحتى و آسودگى، بى‌‏توقعى از مردم است.

۱. مهرورزی به دیگران 

   - تأکید بر این که خداوند نه تنها خودش رحیم است، بلکه مهرورزان را دوست دارد و رحمتش را ویژه آنان می‌کند.  

   - این مفهوم، پایه‌ای برای روابط اجتماعی سالم و تقویت همدلی در جامعه است.  

۲. بی‌توقعی از مردم

   - پیامبر (ص) «بی‌توقعی» را بهترین راه برای آسودگی روحی معرفی می‌کنند.  

   - این آموزه، راهکاری عملی برای کاهش استرس، رهایی از وابستگی‌های مادی، و تقویت توکل به خداوند است.  

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند :

لا تَجْلِسوا إلاّ عندَ کُلِّ عالِمٍ یَدْعوکُم مِن خَمْسٍ إلی خَمسٍ: مِن الشَّکِّ إلی الیَقینِ، ومِن الرِّیاءِ إلی الإخْلاصِ ، ومِن الرَّغْبَهِ إلی الرَّهبَهِ ، ومِن الکِبْرِ إلی التّواضُعِ ، ومِن الغِشِّ إلی النّصیحَهِ ؛

تنها در محضر دانشمندانی نشینید که شما را از پنج چیز به پنج چیز فرا می خوانند : از دودلی به یقین ، از ریا به اخلاص ، از دنیا خواهی به دنیا گریزی ، از تکبر به فروتنی و از فریبکاری به خیر خواهی.

بحار الأنوار : 74 / 188 / 18 منتخب میزان الحکمه : 106

این حدیث چهارچوبی جامع برای رشد فردی و اجتماعی

بر پایه آموزه‌های اسلامی ارائه می‌دهد. پیامبر (ص) با اشاره به پنج دگرگونی اساسی، نقش علمای الهی را به‌عنوان راهنمایانی ترسیم می‌کنند که باید مسیر حرکت از رذایل به فضایل را هموار کنند:  

۱. از شک به یقین(تقویت ایمان و دوری از تردیدهای مخرب).  

۲. از ریا به اخلاص (پاکسازی نیت از خودنمایی).  

۳. از دنیاخواهی به خداگرایی (جایگزینی حرص مادی با تقوا).  

۴. از تکبر به فروتنی (شکستن دیوار خودبرتربینی).  

۵. از فریبکاری به خیرخواهی (تبدیل نیرنگ به صداقت).  

این آموزه‌ها نه تنها برای مسلمانان، بلکه برای علاقه‌مندان به توسعه فردی و اخلاق حرفه‌ای نیز کاربردی است. تاکید بر انتخاب «عالِمِ راستین» (رهبران فکری اصیل) نشان می‌دهد که هدایتگران واقعی کسانی هستند که خود پیشگام این تحولات اخلاقی باشند.