فرهنگی

تحقیر اسرا و تولد عالمی بزرگ: وقایع روز هفدهم محرم در ترازوی تاریخ  

 ۱. نزول عذاب بر اصحاب فیل  

طبق روایات اسلامی، در این روز عذاب الهی به شکل مرغان ابابیل با پرتاب سنگ‌های گلی بر سپاه ابرهه تکمیل شد. ابرهه که با فیل‌هایش قصد تخریب کعبه را داشت، هنگام فرار به نجاشی پناه برد، اما سنگ یکی از همان مرغان او را هلاک کرد. این واقعه در سوره فیل قرآن به عنوان نمادی از نصرت الهی بر مشرکان توصیف شده است.  

۲. تولد شیخ بهایی؛ نابغه علمی جهان اسلام  

در سال ۹۵۳ قمری، محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی در بعلبک لبنان زاده شد. او از کودکی نزد پدر (شاگرد شهید ثانی) و استادانی چون ملا عبدالله یزدی تحصیل کرد و در علوم ریاضی، نجوم، فقه و فلسفه به چهره‌ای بی‌بدیل تبدیل شد. برخی منابع تولد او را ۱۷ ذی‌الحجه نیز دانسته‌اند.  

۳. اسارت اهل بیت در قصر یزید: نمایش تحقیر  

روز هفدهم محرم، کاروان اسیران کربلا پس از انتقال به شام، به قصر یزید برده شدند. یزید با به نمایش گذاشتن سرِ بریده امام حسین (ع) در طشتی طلایی و بستن دست‌های امام سجاد (ع) با ریسمان، قصد تحقیر خاندان پیامبر را داشت. فاطمه بنت الحسین (س) با فریاد اعتراض کرد: «آیا دختران رسول خدا این‌گونه اسیر می‌شوند؟».  

 ۴. مواجهه امام سجاد (ع) با یزید: خطابه‌ای آتشین  

امام چهارم (ع) با وجود بیماری و اسارت، در برابر یزید ایستاد و فرمود:  

«ای یزید! اگر پیامبر (ص) ما را این‌گونه در بند می‌دید، چه پنداشتی؟»  

سپس با تلاوت آیه «مَا أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٍ إِلَّا بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُم» (هیچ مصیبتی جز در سِزای اعمال شما نیست)، پاسخ کوبنده‌ای به ادعای یزید درباره مشروعیت کشتن امام حسین (ع) داد.  

 ۵. شجاعت حضرت زینب (س): دفاع از حریم اهل بیت  

هنگامی که مردی شامی درخواست به کنیزی گرفتن فاطمه بنت الحسین (س) را کرد، حضرت زینب (س) او را در آغوش گرفت و خطاب به یزید فریاد زد:  

«به خدا سوگند! نه تو و نه این مرد، حق چنین کاری را ندارید مگر آن‌که از دین خدا خارج شوید!»  

این سخن چنان خشم یزید را برانگیخت که فریاد زد: «دروغ گفتی ای دشمن خدا!».

حجاب، هنر پنهان کردن گوهر وجود  

وقتی پای زیبایی‌های معنوی و ژرفای اندیشه در میان باشد، زیبایی‌های گذرای تن، به نمایشی سطحی و بی‌ارزش بدل می‌شود. این نگرش حکیمانه، همان‌گونه که شهید مطهری اشاره می‌فرمایند، نشان از ارزش والای پوشش و حجاب دارد. حجاب، در حقیقت، هنر پنهان‌کردن گوهری ناب است.  

حجاب یعنی دختر، سیب سرخ و درخشان‌ای است که باید از شاخه‌های سربلندی و عزت نفس چیده شود، نه آن‌که در پایین‌ترین سطح، لگدمال علف‌های هرزِ نگاه‌های آلوده و بی‌حرمت گردد. حجاب هنر پوشاندن است، نه پوشیدنی اجباری و نازیبا که گاه از نپوشیدن نیز زشت‌تر و ناموزون‌تر می‌نماید. حجاب، خط روشنی است در حریم شخصیت؛ اعلامیۀ صریح است که می‌گوید: من حریمی دارم و هر کسی به حریم من راه ندارد. 

حجاب یعنی رهایی از زنجیرهای عصر جاهلیت؛ همان‌گونه که قرآن کریم در آیه ۳۳ سوره احزاب فرموده است: «وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الْأُولَى»؛ زن مسلمان، خود را به تبرج و خودنمایی جاهلیتِ نخستین نمی‌آلاید. حجاب یعنی من، لایۀ ارزشمند و محفوظ خدایم، نه لایۀ بی‌ارزشِ نگاه‌های آلودۀ هر رهگذر.  

حجاب یعنی انتخاب آگاهانه؛ من تعیین می‌کنم که تو چه ببینی و چه نبینی. این پوشش، زرهی است محکم در برابر چشم‌های بیمار و نگاه‌های مریضی که طعمۀ زیبایی‌های ظاهری می‌شوند. حجاب، همان پیلۀ صبورانه و محافظتی است که در سکوت و وقار، زمینه‌ساز پروانه‌شدنِ روح و شکفتنِ شخصیت است.  

حجاب یعنی بی‌نیازی از هر نگاهی جز نگاه پروردگار؛ یعنی آزادگی در اوج پاکدامنی. حجاب یعنی احترام نهادن به حرمت‌های الهی و تقدس جان خویش. و در نهایت، حجاب یعنی فراخوانی به دیدنِ شخصیت، استعدادها، دانایی و معنویت زن، به‌جای تمرکز بر جسم و ظاهر او. حجاب، حصار نیست؛ حریمی است مقدس که در آن، گوهر انسانیت شکفته می‌شود.  

‌ مرگ بر آمریکا «مرگ بر…» در قرآن 

در منطق الهی آیا می‌توان برای کسی مرگ خواست؟ آیا شعار «مرگ بر…» با اخلاق اسلامی سازگار است؟ پاسخ را نه در عواطف فردی یا برداشت‌های سطحی، بلکه بایستی در سنت‌های تغییرناپذیر الهی در قرآن جست‌وجو کنیم.

خشم الهی

قرآن کریم بارها با صراحت از واژه‌ی «قُتِلَ» استفاده کرده – فعلی ماضی مجهول به معنای «مرگ بر» یا «هلاک باد». برخلاف پندار برخی، این تعبیر نه استعاره‌ای شاعرانه بلکه بیان حکم الهی درباره کسانی است که مسیر باطل را آگاهانه برگزیده‌اند.

 این تعبیر در قرآن، همیشه ناظر به فساد ساختاری، دشمنی عامدانه با حق، و طغیان مستمر است؛ صاحبان ثروت، قدرت و رسانه‌هایی که به شکلی سازمان یافته، با حق دشمنی دارند. 

بنابراین اگر در روزگار ما، ساختاری همان الگوهای ظالمانه را بازتولید کند، به دلیل تغییرناپذیری سنت‌های الهی، به همان حکم الهی محکوم خواهد شد.

مرگ بر ناسپاسان

 «قُتِلَ الْإِنسَانُ مَا أَكْفَرَهُ»

مرگ بر انسان [بی ایمانی] که این چنین کفران نعمت کرده و ناسپاس است! (عبس: ۱۷)

 ناسپاسی در منطق قرآن، تنها غفلت از شکر نیست؛ بلکه استفاده از نعمت در مسیر ظلم و طغیان نیز مصداق ناسپاسی است.

 آمریکایی که می‌توانست با علم، ثروت و نفوذ سیاسی‌ و قدرت نظامی‌اش عامل صلح در جهان باشد، امروز عملاً طراح، صحنه‌گردان و مجری بزرگترین جنایات تاریخ معاصر است؛ از تحریم‌های دارویی بیماران پروانه‌ای در ایران تا تجهیز کامل رژیم کودک‌کش صهیونی برای نسل‌کشی در غزه.

 آیا برنامه‌ریزی برای محروم کردن هزاران کودک از غذا، دارو، آب و امنیت، مصداق آشکار ناسپاسی و طغیان نیست؟ پس چطور می‌توان «مرگ بر آمریکا» نگفت؟

 مرگ بر بنگاه‌های دروغ‌پردازی

 «قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ» 

مرگ بر دروغ‌پردازان (ذاریات: ۱۰)

در عصر رسانه، این آیه دقیقاً بر کسانی منطبق است که با جعل روایت، حق را باطل و باطل را حق جلوه می‌دهند. وقتی رسانه‌های آمریکایی، نسل‌کشی در غزه را «دفاع مشروع» صهیونیست‌ها می‌نامند، و مقصر قتل‌عام زنان و کودکان را مقاومت اسلامی معرفی می‌کنند، آشکارا از دروغ به‌عنوان سلاح جنگی استفاده می‌کنند..

 وقتی تلاش صلح‌آمیز ایران در صنعت هسته‌ای را «خطر جهانی» و اسرائیل مسلح به صدها کلاهک هسته‌ای با سابقه حمله به همه کشورهای منطقه را «صلح‌طلب» معرفی می‌کند، باید گفت این دروغ‌پردازانی مشمول همان مرگی هستند که در قرآن آمده است.

مرگ بر جنایتکاران جنگی

«قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ»

مرگ بر شکنجه‌گرانی که صاحب آن خندق بودند [که مؤمنان را در آن سوزاندند.] (بروج: ۴)

 اصحاب اخدود، سپاهیان حکومت یهودی یمن بودند که مسیحیان نجران را به سبب استقامت بر دینشان در خندقی از آتش سوزاندند! (شرح در: کتاب ممنوعه فلسطین)

 در روزگار ما، وقتی با بمب‌های آمریکایی مسجد و کلیسا بمباران شده و بیمارستان‌ها نابود می‌شود، با حمایت آمریکا، هزاران زن و کودک فلسطینی به جرم یهودی نبودن در زیر آوارهای غزه دفن می‌شوند، بی‌هیچ تردیدی باید گفت که واقعه اصحاب اخدود تکرار شده است.

غزه همان اخدود امروز است و همان‌گونه که قرآن در برابر اصحاب اخدود خشم الهی را فریاد زد، شعار «مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر اسرائیل» بازتاب دگرباره این خشم مقدس است.

مرگ بر طراحان انکار و فریب

 «إِنَّهُ فَكَّرَ وَقَدَّرَ فَقُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ ثُمَّ قُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ»

او [برای مبارزه با حق] اندیشید و طراحی کرد! مرگ بر او باد که‌ چگونه‌ برای فساد و ظلم‌ ‌برنامه‌ریزی كرد! و باز هم مرگ بر او، که چگونه نقشه کشید و چه‌ اندازه‌ ظلم‌ و تعدي‌ و فساد كرد! (مدثر: ۱۸ تا ۲۰)

 دشمنان حقیقت همیشه با خشونت فیزیکی اهل حق را سرکوب نمی‌کنند؛ گاهی با نرم‌افزارهای تحلیلی، سیاست‌های تحریمی و طراحی جنگ‌های شناختی، مردم را از نور هدایت دور می‌سازند.

 وقتی دولتی همچون آمریکا، با تمام قدرت رسانه، دیپلماسی، اقتصادی و نظامی، حقیقت را سرکوب می‌کند و سعی در تحریف مبارزه‌ی حق‌طلبان و انکار مظلومیت آنان دارد، مشمول همین آیه است. کسی که برنامه‌ریزی می‌کند تا حقیقت شنیده نشود، مستحق «مرگ بر» شنیدن است.

پژواک فریاد الهی

شعار «مرگ بر آمریکا»، نه شعاری احساسی و از سر خصومت شخصی، بلکه فریاد ایمان به سنت‌های تغییرناپذیر و تبدیل‌ناپذیر الهی است.

وقتی دولتی همچون آمریکا، تمام قدرت رسانه‌ای، نظامی، و اقتصادی خود را در خدمت حمایت از اشغال، تحریف و سرکوب قرار داده و تجلی مدرن همان طاغوت‌های گذشته است، سر دادن شعار «مرگ بر آمریکا» نه تنها مشروع، که رسالتی قرآنی و وظیفه‌ای مؤمنانه است.

پوشش به مثابه مقاومت در عصر سلبریتی‌ها

نبرد هویت در عرصه دیجیتال  

مقدمه: تناقض عصر دیجیتال  

در عصری که سلبریتی‌ها بدن خود را به کالا تبدیل می‌کنند، پوشش به سلاحی برای مقاومت فرهنگی بدل شده است!  

صنعت مد و رسانه با مکانیسم سلبریتی‌سازی، بدن زن را به کالایی مصرفی تبدیل کرده است. اما در برابر این جریان، پدیده‌ای شگفت‌انگیز ظهور یافته است: پوشش به مثابه کنش مقاومت. این مقاله تحلیلی، نبرد نابرابر میان فرهنگ برهنگی سلبریتی‌محور و جنبش آگاهانه پوشش را بررسی می‌کند - جنگی که در آن روسری و چادر نه ابزار محدودیت، که پرچم هویت و اقتدارند.  

 سلبریتی‌سازی چیست؟ فرآیندی که در آن 

بدن زن به ویترین کالاهای مصرفی تبدیل می‌شود  

هویت انسانی تحت الشعاع جذابیت‌های جنسی قرار می‌گیرد  

 شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، بستری برای کالایی‌سازی بی‌وقفه بدن می‌شوند  

تحقیقات نشان می‌دهد استفاده از شبکه‌های اجتماعی رابطه معکوس با گرایش به پوشش دارد. هرچه حضور زنان در فضای مجازی افزایش می‌یابد، فشار برای “عرضه بدن” به عنوان کالا نیز تشدید می‌شود. این همان بردگی مدرن است که در آن زن خودآگاهانه به ابزار تبلیغات تبدیل می‌شود.  

صنعت مد با شعار آزادی، زنان را به قفس طلایی بدن‌محوری می‌کشاند؛ جایی که ارزش زن نه در اندیشه‌اش، که در سانتیمترهای پوست نمایانش اندازه‌گیری می‌شود.

نمونه‌های تاریخی: سلبریتی‌هایی که قفس را شکستند  

۱. جورجیا دیامز: خواننده‌ای که شهرت را پس زد  

- مسیر تحول: ستاره پاپ فرانسوی → اعتیاد و افسردگی ناشی از فشارهای صنعت مد → ترک صنعت موسیقی → انتخاب پوشش کامل  

- بیانیه انقلابی: آنها حجاب را از زنان گرفتند تا آنها را به لجن بکشانند. من با پوشش، زبان دار راه می‌روم. 

- پیامد: بازگشت شادی و آرامش درونی پس از سال‌ها مبارزه با بحران هویت.  

۲. سارا بوکر: ستاره هالیوود که حجاب را برگزید  

- تحول شگفت‌انگیز: بازیگر مطرح سینما → خستگی از نگاه ابزاری به بدنش در صنعت فیلم‌سازی → کناره‌گیری → انتخاب پوشش اسلامی  

- اعلامیه تاریخی: پوشش مرا از شیء‌بودن رهانید و به انسان‌بودن بازگرداند  

  اثر اجتماعی: الهام‌بخش هزاران زن غربی برای بازتعریف هویت مستقل از بدن‌نمایی.  

این زنان ثابت کردند پوشش می‌تواند زنجیرها را پاره کند، نه اینکه بر دست و پا ببندد.

شبکه‌های اجتماعی: میدان نبرد مقاومت  

کنش‌های ضدسلبی در اینستاگرام  

- هشتگ‌های مقاومت: حجاب_انتخاب_من، پوشش_اقتدار_من  

- محتواهای خلاقانه: آموزش استایل‌های پوشیده نه بدن نما همراه با بیان فلسفه وجودی پوشش  

-کمین‌های سلبریتی‌ها: پاسخ به پست‌های بدن‌نما با عکس‌های پوشیده و متین  

نظرسنجی دانشگاه المصطفی از کاربران اینستاگرام نشان داد:  

- ۷۲% زنان با دینداری قوی، پوشش را ابزار حفظ کرامت می‌دانند  

- ۶۸% کاربران معتقدند پوشش در فضای مجازی نوعی مقاومت در برابر کالایی‌سازی بدن است.  

چهار مکانیسم تغییرساز  

۱. اقتدارسازی هویتی 

پوشش به زنان امکان می‌دهد فراتر از بدنشان دیده شوند. وقتی جذابیت‌های جنسی پوشانده می‌شود، فضایی برای ظهور استعدادها، مهارتها و شخصیت واقعی زن ایجاد می‌شود.  

۲. شکستن چرخه مصرف‌گرایی  

صنعت مد سالانه میلیاردها دلار از فروش محصولات مبتنی بر بدن‌نمایی به دست می‌آورد. پوشش آگاهانه این چرخه سودآور را مختل می‌کند.  

۳. ایجاد گفتمان متقابل 

هر زن پوشیده در فضای مجازی، بیانیه زنده‌ای علیه فرهنگ سلبریتی‌سازی است. این کنش‌ها به تدریج گفتمان مسلط را به چالش می‌کشند.  

۴. بازتعریف آزادی 

در حالی که صنعت مد “آزادی” را در برهنگی معنا می‌کند، جنبش پوشش آزادی را رهایی از نگاه ابزاری تعریف می‌کند: آزادی آن است که کسی تو را نه به چشم کالا، که به چشم انسان ببینید.

 پوشش به مثابه بیانیه انقلابی  

پوشش در عصر دیجیتال دیگر نه یک محدودیت، که یک بیانیه سیاسی-فرهنگی است.

 در برابر صنعت مد که بدن زن را میدان جنگ سودآوری می‌کند، پوشش سنگر مقاومت است.  

 در برابر شبکه‌های اجتماعی که زنان را به نمایشگرهای متحرک تبدیل می‌کنند، پوشش پرده محافظ است.  

در برابر فرهنگ سلبریتی‌سازی که هویت را در سایه بدن تعریف می‌کند، پوشش پرچم هویت مستقل است.  

 جورجیا دیامز و سارا بوکر به ما آموختند که پوشش می‌تواند زره مقاومت در نبرد هویت باشد. آنها با انتخاب آگاهانه خود ثابت کردند در جهانی که بدن زن را می‌فروشند، پوشیده‌بودن انقلابی خاموش است.

  وقتی «پوشش» و «برهنگی» به جنگ روایت‌ها می‌روند 

انقلاب روایی در ادبیات زنانه 

تصور کنید مفاهیم انتزاعی روی صحنه تئاتر قدم بزنند و خود را معرفی کنند!  

در اثر ترگل روح‌افزا شاهد انسان‌انگاری جسورانه‌ای هستیم که:  

- پوشش را به مدافع اقتدار زنانه تبدیل می‌کند  

- حیا را زیبایی متعالی معرفی می‌کند  

- برهنگی را به نماد بردگی مدرن بدل می‌سازد  

“من عاشق خانم‌های ایرانی بوده‌ام… من حضور داشته‌ام” (پوشش، ص۹)  

این اولین جمله‌ای است که “پوشش” به عنوان راوی داستان به زبان می‌آورد. گویی مفهومی انتزاعی، جامه انسان‌پوشی بر تن کرده است!  

نبرد روایت‌ها

تقابل گفتمانی

 پوشش  

  - سلاح نمادین: سپر امنیت  

  - میدان نبرد: هویت زنانه  

  - پیروزی تاریخی: آزادی اصیل 

برهنگی 

  - سلاح نمادین: طعمه بازار  

  - میدان نبرد: مصرف بدن  

  - پیروزی تاریخی: بردگی مدرن  

صحنه‌های  نبرد

۱. پوشش فریاد می‌زند:  

“آنچه من برای زنان حفظ می‌کنم هزاران برابر ارزشمندتر از طلاست”

۲. برهنگی اعتراف می‌کند:  

“زن بی‌پوشش خود را به یک نگاه فروخته است”

۳. حیا ادعا می‌کند:  

“من از زیبایی هم زیباترم"  

 بررسی داستان

۱. واژگونی روایت قربانی: پوشش نه محدودیت که ابزار اقتدار می‌شود.  

۲. افشای پارادوکس آزادی: برهنگی که در گفتمان غربی نماد آزادی است، اینجا نماد بردگی می‌شود.  

۳. بازتعریف زیبایی: حیا خود را فراتر از زیبایی فیزیکی قرار می‌دهد.  

نکته روایت

این استعاره‌ها با الهام از روایت یوسف و زلیخا، اسطوره‌ای مدرن از پاکدامنی می‌سازند که در برابر روایت غربی ایستاده است.  

 استعاره به مثابه سلاح مقاومت

در اینجا، مفاهیم به سربازان گفتمانی، جنگی روایی علیه روایت‌های مسلط به راه انداخته است. پوشش در این نبرد:  

- سپر هویت زنانه است  

- پرچم اقتدار است  

- سلاح مقابله با کالایی‌سازی بدن است  

“تمدن جدید به دست هنرمند من پایه‌ریزی می‌شود”

برگرفته از کتاب.ترگل ورگل می مانم، نویسنده: ترگل روح افزا