فرهنگی

قالَ ابوعبدِاللّه عليه السلام: اِنَّالَّذينَ تَراهُمْ لَكَ اَصْدِقاءَ اِذا بَلَوْتَهُمْ وَجَدْتَهُمْ عَلى طَبَقاتٍ شَتّى: فَمِنْهُمْ كَالاَْسَدِ فِى عِظَمِ الْأكْلِ وَ شِدَّةِ الصَّوْلَةِ وَمِنْهُمْ كَالذِّئْبِ فِى الْمَضَرَّةِ وَ مِنْهُمْ كَالْكَلْبِ فِى الْبَصْبَصَةِ وَ مِنْهُمْ كَالّثَعْلَبِ فِى الرَّوَغانِ وَالسِّرْقَةِ، صُوَرُهُمْ مُخْتَلِفَةٌ وَالْحِرْفَةُ وَاحِدَةٌ. [اختصاص شيخ مفيد، ص 252.]

امام صادق عليه السلام فرمود:كسانى را كه دوست خودت مى پندارى، اگر آنان را امتحان كنى، خواهى يافت كه بر چند طبقه و گروهند: گروهى همچون شيرند، پر خوراك و حمله آور، گروهى چون گرگند، در زيان رسانى و درندگى، گروهى همچون سگند، در دُم جنباندن و چاپلوسى، گروهى مانند روباهند، در نيرنگ و دله دزدى. چهره ها مختلف است، ولى كارشان يكى است.

در این حدیث، امام صادق (علیه السلام) طبقه‌بندی دقیقی از دوستان ناسالم را ارائه می‌دهد. در ادامه، تحلیل و بسته محتوایی آن را تقدیم می‌کنم.

تحلیل و تفسیر حدیث طبقه‌بندی بندی دقیقی از دوستان ناسالم

امام (ع) در این روایت به چهار تیپ شخصیتی خطرناک در روابط اجتماعی اشاره می‌فرمایند:

۱. «کَالاَْسَدِ» (مانند شیر)

· ویژگی: عظیم‌الأکل (پرخور) و شدید الصولة (حمله‌گر)

· تحلیل: این افراد منفعت‌طلب و سلطه‌جو هستند. از محبت شما سوءاستفاده کرده و در موقع لزوم به منافع شما حمله می‌کنند.

۲. «کَالذِّئْبِ» (مانند گرگ)

· ویژگی: مضرّت و درندگی

· تحلیل: این افراد آسیب‌رسان و خصومت‌جو هستند. رابطه با آنها همواره همراه با ضرر و زیان است.

۳. «کَالْكَلْبِ» (مانند سگ)

· ویژگی: بصبصة (دم جنباندن و چاپلوسی)

· تحلیل: این افراد چاپلوس و تملق‌گو هستند. ظاهراً مطیع و فرمانبردارند، اما انگیزه‌های پلیدی در سر دارند.

۴. «کَالّثَعْلَبِ» (مانند روباه)

· ویژگی: روغان (نیرنگ) و سرقة (دزدی)

· تحلیل: این افراد حیله‌گر و فرصت‌طلب هستند. از هوش و ذکاوت خود برای منافع نامشروع استفاده می‌کنند.

نکته پایانی: «صُوَرُهُمْ مُخْتَلِفَةٌ وَالْحِرْفَةُ وَاحِدَةٌ»

· تحلیل: همه این تیپ‌ها در یک چیز مشترکند: خیانت و عدم صداقت. تنها شکل ظاهری آنها متفاوت است.

شگفتی امام علی (ع) از انسان غافل؛ سرمایه‌گذاری در فنا یا بقا؟

«عَجِبتُ لِعامِرِ دارِ الفَناءِ ، وتارِکِ دارِ البَقاءِ!»حکمت شماره ۱۲۶

در شگفتم از کسی که سرای نابودی را آباد می‌کند و سرای ماندگاری را فرو می‌گذارد!

تحلیل محتوایی حکمت شماره ۱۲۶

این کلام امیرالمؤمنین (ع) از ژرف‌ترین و پرمعناترین حکمت‌های ایشان است که بر محور “غفلت” انسان می‌چرخد. تحلیل آن را در چند محور می‌توان ارائه داد:

1. تقابل دو سرا 

   · دار الفناء (سرای نابودی)

اشاره به دنیای مادی و گذراست. دنیایی که تمامی مظاهر آن - از ثروت، قدرت، مقام و حتی خود عمر انسان - در حال زوال و نابودی است. “عمارت” کردن این دار، به معنای سرمایه‌گذاری تمام‌وقتِ جسم، روح، فکر و عمر برای گردآوری و آبادانی همین امور فانی است.

   · دار البقاء (سرای ماندگاری)

اشاره به آخرت و جهان ابدی است. جهان حقیقی که تمام اعمال و نیات انسان، به صورت سرمایه‌ای جاودانه برای او ذخیره می‌شود. “ترک” کردن این دار، به معنای بی‌اعتنایی، غفلت و عدم سرمایه‌گذاری برای آن است.

2. عنصر “شگفتی” (عَجِبتُ)

امام (ع) برای بیان حماقت بزرگ بشری، از قالب “تعجب” استفاده می‌کنند. این تعجب، نه از روی ناآگاهی، بلکه نوعی ملامت و هشدار شدید است. گویی این عمل آن‌قدر غیرمنطقی و حیرت‌آور است که حتی امام معصوم را به شگفتی وامی‌دارد. این روش، یک تکنیک تربیتی و تبلیغی قدرتمند برای بیدار کردن دل‌های غافل است.

3. پیوند حکمت شماره ۱۲۶ با مفاهیم قرآنی

این کلام، ترجمان بلند و فشرده‌ای از آیات بسیاری از قرآن کریم است، از جمله:

   · «بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا وَالْآخِرَةُ خَیْرٌ وَأَبْقَى» (سوره اعلی، آیات ۱۶-۱۷):

“بلکه شما زندگی دنیا را برمی‌گزینید، در حالی که آخرت بهتر و ماندگارتر است.”

   · «وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ» (سوره حدید، آیه ۲۰):

“و زندگی دنیا جز کالای فریبنده نیست.”

4. نگاه فلسفی-عرفانی به حکمت شماره ۱۲۶

از این منظر، انسان در این جهان، “مسافر” است و نه “مقیم". عاقل مسافر، برای راه و مقصد نهایی خود توشه برمی‌دارد، نه اینکه تمام سرمایه‌اش را در کاروان‌سراهای بین راه خرج کند و خود را برای سفر اصلی بی‌توشه گذارد.

 این حدیث، یک معیار سنجش برای همه‌ی اعمال فردی و اجتماعی ماست. هر عمل، سرمایه‌گذاری، رابطه و فکر ما را می‌توان با این پرسش سنجید: “آیا این کار، آبادانی ‘دار فنا’ است یا سرمایه‌گذاری برای ‘دار بقا’؟” امام (ع) با این جمله، ما را به یک بازنگری اساسی در اولویت‌های زندگی دعوت می‌کنند.

قیمت واقعی زندگی از دیدگاه اسلام

آری، ما مدام در حال حساب و کتاب هستیم:

· قیمت طلا را می‌دانیم،

· هزینه مسکن را محاسبه می‌کنیم،

· حتی برای یک قهوه، پول می‌پردازیم.

اما «قیمت یک روز زندگی» را چه کسی می‌داند؟ ما آنقدر غرق در محاسبه دارایی‌های مادی شده‌ایم که ثروت‌های واقعی را فراموش کرده‌ایم.

🔹 گنجینه‌های رایگان؛ موهبت‌هایی که قیمت ندارند:

· یک دست سالم: برای در آغوش کشیدن عزیزان

· چشمان بینا: برای دیدن طلوع خورشید و تبسم مادر

· یک بدن سالم: برای قدم زدن در جنگل و لذت بردن از طبیعت

· یک لیتر باران: برای طراوت زمین و جان ما

· یک ساعت روشنایی خورشید: برای گرمی و رشد همه موجودات

· یک نفس عمیق: برای زندگی کردن

🔹 حسابگری جدید؛ تغییر واحد پول زندگی

وقتی واحد پول زندگی‌مان را از “درآمد” به “لحظه‌های ناب” تغییر دهیم، تازه متوجه می‌شویم که:

· ثروتمندترین افراد، کسانی نیستند که بیشترین پول را دارند، بلکه کسانی هستند که بیشترین لذت را از موهبت‌های رایگان خداوند می‌برند.

🔹 ورق زندگی را دور نیندازیم

همانطور که در متن زیبایتان اشاره کردید:

“زندگی کتابیست پر ماجرا. هیچگاه آن را به خاطر یک ورقش دور نینداز.”

این یعنی:

· هر مشکل و سختی، فقط یک ورق از کتاب زندگی است،

· پس از ورق زدن، صفحات زیبا و جدیدی در انتظارمان است،

· کتاب زندگی ارزشمندتر از آن است که به خاطر یک صفحه ناامید شویم.

زبان سکوت: قدرت معجزه‌آسای نگاه محبت‌آمیز در تربیت کودک

در دنیای پرشتاب و پرسروصدای امروز، ما اغلب فراموش می‌کنیم که قدرتمندترین پیام‌ها، آنهایی هستند که بی‌صدا ارسال می‌شوند. علم روانشناسی ارتباطات به وضوح تأیید می‌کند که بخش عمده‌ای از درک ما در تعاملات (گاهی تا ۷۰ درصد) از طریق ارتباط غیرکلامی صورت می‌گیرد. این آمار به تنهایی، اهمیت نگاه، حالت بدن و ژست ما را در مقابل کلمات خالص، به ویژه در رابطه با کودکان، نشان می‌دهد.

چرا نگاه، اینقدر قدرتمند است؟

کودکان، به ویژه در سال‌های اولیه زندگی، بیش از آنکه معنای کلمات را بفهمند، احساسات نهفته در چهره و نگاه شما را درک می‌کنند. آن‌ها “مغز اجتماعی” بسیار هوشیاری دارند که دائماً در حال رمزگشایی از حالات چهره والدین برای یافتن امنیت و راهنمایی است.

· نگاه، مستقیم به قلب می‌رود

یک نگاه محبت‌آمیز، هورمون‌های “عشق و اعتماد” مانند اوکسیتوسین را در مغز کودک آزاد می‌کند و یک پایه ایمن عاطفی می‌سازد.

· نگاه، مرزهای نامرئی ایجاد می‌کند

یک نگاه جدی و محکم، بدون هیچ فریادی، این پیام را منتقل می‌کند: «این رفتار تو قابل قبول نیست.» این کار، بدون حمله به شخصیت کودک و تنها با هدف اصلاح رفتار انجام می‌شود.

تکنیک طلایی: سیراب کردن کودک از نگاه محبت‌آمیز

اینجاست که نکته ظریف و حیاتی مطرح می‌شود:

“اگر کودک طعم نگاه محبت‌آمیز و مهربان والدین را به اندازه کافی چشیده و با آن انس گرفته باشد، در هنگام خطا فقط یک نگاه خشمگین برایش کافی خواهد بود و دیگر نیازی به فریاد یا تنبیه نخواهد بود.”

این یک اصل روانشناختی است:

1. سیری عاطفی

زمانی که کودک با نگاه‌های پر از عشق و تأیید شما “سیراب” شده باشد، پایه رابطه‌ای عمیق و امن را با شما احساس می‌کند.

2. حساسیت به تغییر

در این شرایط، تغییر ناگهانی این نگاه (از محبت‌آمیز به جدی) برای او بسیار معنادار و قابل توجه می‌شود. او که به نگاه گرم شما عادت کرده، از این تغییر به شدت متأثر می‌شود زیرا نمی‌خواهد آن منبع عشق را از دست بدهد.

3. اصلاح بدون تخریب

این نگاه جدی، ترمز قدرتمند اما بدون تصادف است. رفتار را متوقف می‌کند، اما عزت نفس کودک را خرد نمی‌کند و رابطه را نمی‌آزارد.

چگونه این تکنیک را در عمل اجرا کنیم؟

· در لحظات مثبت، ارتباط چشمی غنی برقرار کنید

وقتی با شما صحبت می‌کند، وقتی بازی می‌کند، وقتی در حال یادگیری است، با چشمانی مهربان و حاضر به او نگاه کنید.

· نگاه خود را مدیریت کنید

در لحظه خطا، به جای بالا بردن صدا، نفس عمیقی بکشید و با یک نگاه آرام، جدی و مستقیم به چشمانش نگاه کنید. این نگاه باید حاوی پیام «می‌دانم که کاری که انجام دادی درست نبود» باشد، نه «تو را دوست ندارم».

· پس از اصلاح رفتار، رابطه را بازسازی کنید

پس از اینکه رفتار نامناسب متوقف شد، با یک لبخند یا یک در آغوش گرفتن، نگاه محبت‌آمیز خود را بازگردانید تا کودک مطمئن شود که محبت شما شرطی نیست.

به یاد داشته باشید، تربیت، جنگ قدرت نیست

ساختن یک رابطه است. وقتی رابطه‌ای عمیق و مبتنی بر عشق بی‌قید و شرط بنا کنید، برای هدایت فرزندتان به یک نگاه نیاز خواهید داشت، نه یک صدای بلند.

طرح ترامپ برای غزه چیست و قبلا کجا اجرا شده؟