فرهنگی

رابطه خوش‌اخلاقی و گستره روابط در کلام امام علی علیه‌السلام

 «مَنْ لَانَ عُودُهُ، كَثُفَتْ أَغْصَانُهُ».

کسی که تنه(شخصیت) او نرم (و انعطاف‌پذیر) باشد، شاخ و برگش فراوان است.»

این کلام امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) به عنوان حکمت ۲۱۴ در بخش «الحکم» کتاب شریف نهج‌البلاغه ثبت شده است.

تفسیر حکمت 

این حکمت زیبا و تمثیلی از امام علی (علیه السلام) در نهج‌البلاغه، رابطه مستقیم بین «اخلاق نیکو» و «گستره روابط اجتماعی» را در قالب مثالی باغبانی بیان می‌کند. تفسیر این کلام بر چند محور استوار است:

1. تمثیل درخت: عود (تنه) و أغصان (شاخ‌ها)

   · عُود: اشاره به شخصیت، منش و خلق و خوی اصلی فرد است.

   · أغصان: نماد دوستان، آشنایان، حامیان و روابط اجتماعی گسترده است.

   · لِین العود: نرمی و انعطاف در شخصیت، به معنای «خوش‌اخلاقی»، «تواضع»، «گذشت» و «حلم» است، نه ضعف و سستی در عقیده و اصول.

2. نرمی شخصیت؛ جاذبه اجتماعی

       افراد خوش‌اخلاق و مردم‌دار، به دلیل برخورداری از صفاتی مانند مهربانی، گشاده‌رویی و مدارا، همچون درختی پربرگ و بار هستند که دیگران را به سوی خود جذب می‌کنند. این همان «کثرة الأغصان» است. در مقابل، شخصیت‌های خشن، متکبر و غیرمنعطف، مانند درختی خشک و بی‌برگ هستند که کسی در سایه آن نمی‌آرامد.

3. پشتوانه روایی و قرآنی

       این حکمت با تأکیدات فراوان قرآن و روایات بر خوش‌اخلاقی همسو است. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «إِنَّكُمْ لَنْ تَسَعُوا النَّاسَ بِأَمْوَالِكُمْ، فَسَعُوهُمْ بِبَسْطِ الْوَجْهِ وَ حُسْنِ الْخُلُقِ» (شما هرگز با مال خود نمی‌توانید مردم را فراخور حالشان گردآورید، پس با گشاده‌رویی و خوش‌اخلاقی‌تان آنها را گرد آورید). نیز در آیه‌ای می‌خوانیم: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ» (آل عمران: ۱۵۹) که نرمی پیامبر (ص) را عامل ماندگاری مردم پیرامون او می‌داند.

4. مرز میان نرمی و سستی

       نرمی و انعطاف مورد ستایش امام علی (ع)، به معنای «تسلیم در برابر باطل» یا «ترک اصول اخلاقی و دینی» نیست. بلکه منظور، «مراعات حال دیگران»، «پرهیز از خشونت بی‌جا» و «رفتار محبت‌آمیز در چارچوب شرع» است. امام خود، اسوه عدالت و صلابت در حق بودند، اما با مؤمنان و مردم، مهربان و خوش‌برخورد.

5. کاربرد در زندگی فردی و اجتماعی

       این حکمت، راهکاری عملی برای موفقیت در «مدیریت ارتباطات» است. چه در سطح خانواده، چه در محیط کار و چه در عرصه اجتماعی، خوش‌اخلاقی و نرمش معقول، سبب افزایش محبوبیت، نفوذ کلام و همکاری دیگران می‌شود.

خلاصه تفسیر: این حکمت شریف با بیانی تمثیلی می‌فرماید: کسانی که خلق نیکو و منش انعطاف‌پذیر (در عین حفظ اصول) دارند، دوستان و همراهان بیشتری جذب می‌کنند و روابط اجتماعی پربارتری دارند.

پیامبر: حتی در خواب و خوردن، نیتت صالح باشد

رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : يا أبا ذرٍّ ، لِيَكُن لَكَ في كُلِّ شَيءٍ نِيَّةٌ صالِحَةٌ ، حتّى في النَّومِ و الأكلِ .[مكارم الأخلاق : 2 / 370 / 2661.]

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اى ابوذر! بايد در هر كارى نيّتى پاك داشته باشى حتى در خوابيدن و خوردن

همه چیز را از خدا بخواه. آموزش حرف زدن با خدا از کودکی

✍ به بچه‌ها یاد بدهید با خدا صحبت کنند.

وقتی که نماز خوانده شد، سریعاً از سر سجاده بلند نشوند، کمی با خدا حرف بزنند؛ بگویند :خدایا تمیزم کن، زیبایم کن، خوش اخلاقم کن، یک چیزی بگویند.

📚 منبع: طوبای محبت، حاج محمد اسماعیل دولابی

امر به معروف و نهی از منکر؛ وظیفه‌ای همگانی، نه محدود به قشر خاص

یک دانشجو هم در محیط درس می تواند نهی از منکر کند، یک کارمند شریف هم در محیط کار خود می تواند نهی از منکر کند، یک کاسب مومن هم در محیط کار خود می تواند نهی از منکر کند، یک هنرمند هم با وسایل هنری خود می‌تواند.

روحانیون در محیط‌ های مختلف یڪی از مهمترین عوامل نهــی از منڪــر و امــر به معروف اند.

نمی‌شود این واجب بزرگ الهی را در دایره های کوچک محدود کرد، کار هم کار همه است، نمی‌شود که محدود به عده خاصی باشد، البته هر کس وظیفه ای دارد.

‌‌‌《مقام معظم رهبری در دیدار با علما و روحانیون》 (۷۱/۵/۷)

نشانه‌های بیداری از خواب غفلت چیست؟ وقتی دل انسان آتش می‌گیردنشانه‌های بیداری از خواب غفلت چیست؟

پاسخ:

نشانه بیداری این است که انسان از درونش یک حرارت و آتشی شعله می‌کشد همراه با ندامت و حسرت از گذشته خوابش که چرا گذشته تاریکی داشته، چند سال عمر کرده و هیچ چیز نفهمیده، به ملکوت نرسیده، با خدا مأنوس نشده و تمام سعی و تلاشش در جهت جبران گذشته‌اش جهت‌گیری می‌شود که چه کار کند، گذشته‌اش جبران شود، و همین شعله‌های آتش او را حرکت می‌دهد به جلو.

حاج آقا زعفری‌زاده