فرهنگی

 چرا پیامبر (ص) با وجود شناخت منافقان، با آنان برخورد تند نکرد؟ + درس‌های امروزی

در تاریخ صدر اسلام، یکی از پرسش‌های مهم این است که چرا پیامبر اکرم (ص) با وجود آگاهی از هویت منافقان و خطراتی که برای جامعه نوپای اسلامی ایجاد می‌کردند، رویکردی قهری و خشن در پیش نگرفت؟ این سؤال، کلیدی است برای درک سیره نبوی در مدیریت جامعه و تفاوت آن با الگوهای رایج حکمرانی.

منافقان در زمان پیامبر (ص)

قرآن کریم در آیات متعددی – از جمله در سوره‌های بقره، توبه و منافقون – به توصیف منافقان پرداخته و از توطئه‌ها و خطرات آنان سخن گفته است. حتی در برخی روایات آمده که اسرار خانه پیامبر (ص) توسط جاسوسان منافق فاش می‌شد. با این حال، پیامبر (ص) حتی در مواردی که منافقان کاملاً شناخته شده بودند – مانند «عبدالله بن ابی» – برخورد فیزیکی و سرکوبگرانه انجام ندادند.

چرا برخورد تند صورت نگرفت؟

در نگاه اول، این سؤال مطرح می‌شود که چرا پیامبر (ص) به عنوان حاکم جامعه اسلامی، برای جلوگیری از فتنه‌ای که تا امروز نیز تأثیراتش ادامه دارد، دست به اقدام پیش‌دستانه نزد؟ آیا اگر امروز حاکمی از توطئه‌ای مشابه آگاه شود، مجوز و برخورد ندارد؟

پاسخ در تفاوت نگاه پیامبر (ص) به حکومت نهفته است. در سیره نبوی، حکومت وسیله‌ای برای تقویت دین‌داری و هدایت مردم بود، نه ابزاری برای اعمال قدرت و سلطه. پیامبر (ص) به جای حذف فیزیکی منافقان، با آگاهی‌بخشی و بیان حقایق، زمینه انتخاب آگاهانه را برای مردم فراهم می‌کرد.

جهاد با منافقان؛ نه با شمشیر، که با بینش

آیه «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْکُفَّارَ وَالْمُنَافِقِینَ وَاغْلُظْ عَلَیْهِمْ» (توبه: ۷۳) به روشنی دستور مبارزه با منافقان را می‌دهد؛ اما این جهاد، لزوماً به معنای نبرد نظامی نبود. در روایتی از امام علی (ع) آمده که مصادیق این جهاد در دوران ایشان – در جمل، صفین و نهروان – ظهور کرد. اما در زمان پیامبر (ص)، این جهاد به شکل مقابله فرهنگی، بیانی و تربیتی انجام می‌شد.

این سیره برای ما چه پیامی دارد؟

امروزه در عرصه مدیریت فرهنگی و اجتماعی، بسیاری به دنبال راه‌های سریع و قهری برای «اصلاح جامعه» هستند؛ در حالی که سیره پیامبر (ص) نشان می‌دهد که هدایت پایدار تنها از مسیر آزادی انتخاب و آگاهی‌بخشی ممکن است.

پیامبر (ص) با وجود داشتن ولایت تکوینی، هرگز مردم را به اجبار به راه حق نکشاند. همان‌طور که در قرآن آمده: «إِنَّمَا أَنْتَ مُذَکِّرٌ * لَسْتَ عَلَیْهِمْ بِمُصَیْطِرٍ» (غاشیه: ۲۱-۲۲)؛ تو فقط تذکر دهنده‌ای، بر آنان مسلط نیستی.

نتیجه‌گیری

سیره پیامبر (ص) در برخورد با منافقان به ما می‌آموزد که حکمرانی دینی، به معنای کنترل و حذف فیزیکی مخالفان نیست؛ بلکه به معنای ایجاد فضای شفاف برای رشد فکری و تقویت انتخاب آگاهانه است. این روش اگرچه ممکن است هزینه‌دار باشد، اما پایدارتر و انسان‌سازتر است.

بیست موهبت الهی برای دوستداران اهل بیت (ع)، پاداش دنیوی و اخروی محبت به خاندان پیامبر

در فرهنگ غنی اسلامی، محبت به خاندان پیامبر (ص) تنها یک احساس نیست؛ بلکه یک “موهبت الهی” است که زندگی انسان را در دو جهان دگرگون می‌کند. پیامبر اکرم (ص) در حدیثی گران‌قدر که ابو سعید خدری روایت کرده است، به بیست اثر باشکوه این محبت اشاره می‌فرمایند؛ ده اثر که برکات آن در همین دنیا نصیب انسان می‌شود و ده اثر که در آخرت، زندگی جاودانه او را تضمین می‌کند.

✨ ده اثر دنیوی محبت اهل بیت (ع)

محبت اهل بیت، بذر پربار است که در وجود انسان کاشته می‌شود و ده میوه شیرین در زندگی دنیوی به بار می‌آورد:

1. زُهد: دل کندن از وابستگی‌های دنیوی و ثروت‌های فریبنده.

2. حِرص بر عمل: اشتیاق و تلاش برای انجام کارهای نیک و عبادات.

3. وَرَع در دین: پرهیزگاری و دوری از گناهان و شبهات.

4. رَغبت در عبادت: میل و علاقه قلبی به نیایش و راز و نیاز با خدا.

5. توبه قبل از مرگ: بازگشت به سوی خدا پیش از فرا رسیدن اجل.

6. نشاط در شب‌زنده‌داری: شادابی و انرژی برای عبادت در دل شب.

7. یأس از مردم: ناامیدی از آنچه در دست دیگران است و چشم نداشتن به اموال آنان.

8. حفظ امر و نهی خدا: مراقبت از دستورات پروردگار.

9. بُغض دنیا: دل‌زدگی از جلوه‌های فریبنده دنیا.

10. سَخاوت: بخشندگی و گشاده‌دستی در اموال.

🌅 ده اثر اخروی محبت اهل بیت (ع)

این محبت، در قیامت که همه در حسرت و عذابند، ده کلید نجات به همراه می‌آورد:

1. عدم نشر دیوان: کارنامه اعمالش به نمایش عمومی گذاشته نمی‌شود.

2. عدم نصب میزان: ترازوی سنجش اعمال برای او برپا نمی‌گردد.

3. اعطای نامه با دست راست: کارنامه اعمالش را با دست راست (نشانه سعادت) دریافت می‌کند.

4. برائت از آتش: گواهی بیزاری از جهنم برای او صادر می‌شود.

5. سفیدی چهره: چهره‌اش نورانی و سفید می‌گردد.

6. پوشش بهشتی: از لباس‌های فاخر بهشت بر تن او می‌پوشانند.

7. حق شفاعت: اجازه می‌یابد برای صد نفر از خاندانش شفاعت کند.

8. نظر رحمت الهی: خداوند با نظر رحمت خاص به او می‌نگرد.

9. تاج‌گذاری: با تاج‌های پادشاهی بهشت آراسته می‌شود.

10. ورود بدون حساب: بی‌آنکه حسابی از او بکشند، مستقیم به بهشت وارد می‌شود.

این حدیث شریف در کتاب ارزشمند«الخصال» شیخ صدوق (جلد ۲، صفحه ۵۱۵) با سندی متصل به ابو سعید خدری از پیامبر گرامی اسلام (ص) نقل شده است

پیامبر (ص) در پایان این حدیث، محبان واقعی اهل بیت خود را با عبارت «فَطُوبَی لِمُحِبِّي أَهْلِ بَيْتِي» (خوشا به حال دوستان خاندان من) بشارت می‌دهند. این روایت به روشنی نشان می‌دهد که محبت اهل بیت (ع)، یک “مسیر زنده” و “تحول‌آفرین” است که هم سعادت دنیا و هم نجات آخرت را در پی دارد. این محبت، چراغی است که راه زندگی را روشن می‌کند و کشتی نجات در طوفان قیامت.

 معیار واقعی شیعه بودن چیست؟، پاسخی روشنگرانه از حضرت فاطمه زهرا (س) که هر محب اهل بیت باید بداند

گاهی تصورات ما از مفاهیم دینی، یا بیش از حد سخت‌گیرانه می‌شود و ما را به ورطه یأس می‌کشاند، یا آن‌قدر سهل‌انگارانه که گمان می‌کنیم تنها با یک ادعا می‌توان به همه چیز رسید. داستان مردی که همسرش را نزد بانوی دو جهان می‌فرستد، و پاسخی که از ایشان می‌شنود، یکی از ژرف‌ترین و امیدبخش‌ترین درس‌های زندگی است. این روایت، ترازوی دقیقی در دستان ما می‌گذارد تا خود را با حقیقت محک بزنیم.

ماجرا از این قرار بود: مردی با دغدغه‌ای عمیق،همسرش را نزد حضرت فاطمه (س) می‌فرستد تا بپرسد: «آیا من از شیعیان شما هستم؟»

پاسخ اول حضرت زهرا (س): معیار عمل حضرت در پاسخ اولیه،معیاری روشن و بی‌چشم‌چشم ارائه می‌دهند:«إِنْ كُنْتَ تَعْمَلُ بِمَا أَمَرْنَاكَ، وَ تَنْتَهِي عَمَّا زَجَرْنَاكَ عَنْهُ فَأَنْتَ مِنْ شِيعَتِنَا، وَ إِلَّا فَلَا.» اگر به آنچه فرمان داده‌ایم عمل کنی و از آنچه نهی کرده‌ایم دوری کنی، از شیعیان مایی؛ وگرنه نه.

این پاسخ، ستون فقرات تشیع را نشان می‌دهد: اطاعت عملی از دستورات و دوری از محرمات. شیعه بودن، یک هویت اسمی و احساسی محض نیست؛ یک تعهد عملی است.

واکنش مرد: ترس از عاقبت مرد با شنیدن این پاسخ،نگران می‌شود و فریاد برمی‌آورد: «وای بر من! چه کسی است که از گناهان جدا باشد؟! پس اگر من از شیعیان شما نباشم، جاودانه در آتش خواهم بود!» این نگرانی،دغدغه‌ای است که بسیاری از ما داریم: ترس از اینکه مبادا اشتباهات و گناهان کوچک و بزرگمان، ما را برای همیشه از دایره رحمت الهی خارج کند.

پاسخ نهایی و امیدبخش حضرت زهرا (س): تفاوت میان “محب” و “شیعه” اینجاست که حضرت فاطمه(س) با کلامی مادرانه و حکیمانه، تمام نگرانی‌ها را می‌زدایند و حقیقتی بزرگ را آشکار می‌سازند. ایشان می‌فرمایند:«قُولِي لَهُ: لَيْسَ هَكَذَا!» «به او بگو: ماجرا اینطور که تو فکر می‌کنی نیست!»

سپس حضرت توضیح می‌دهند که دو گروه هستند:

1. شیعیان واقعی (خِيَارِ أَهْلِ الْجَنَّةِ): اینان کسانی هستند که هم در محبت قلبیشان خللی نیست و هم در عمل به دستورات الهی و ترک محرمات، ثابت‌قدم هستند. اینان بهترین اهل بهشت هستند.

2. محبان راستین (مُحِبِّينَا وَ مُوَالِي أَوْلِيَائِنَا، وَ مُعَادِي أَعْدَائِنَا): اینان کسانی هستند که:

   · ما را دوست دارند.

   · با دوستان ما دوست و با دشمنان ما دشمنند.

   · در دل و زبانشان به ما تسلیم هستند. اما مرتکب گناهان می‌شوند و گاهی از دستورات ما سرپیچی می‌کنند.

عاقبت این محبان چیست؟ حضرت فاطمه(س) با بیانی روشن، سرنوشت این گروه را اینگونه ترسیم می‌کنند:«آنها به خاطر محبتشان، نهایتاً به بهشت می‌روند؛ اما…»

اما باید پاک شوند. بهشت، جایگاه پاکان است.

مسیر پاکسازی محبان: حضرت سه مسیر برای پاکسازی گناهان محبان بیان می‌فرمایند:

1. در دنیا: از طریق بلاها و مصیبت‌ها که کفاره گناهان می‌شوند.

2. در برزخ و قیامت: با سختی‌های عرصات قیامت و عذابهای آن.

3. در آخرت: با ورود به طبقه بالای جهنم (الطَّبَقِ الْأَعْلَى) و عذاب دیدن برای مدتی.

پایان امیدوارکننده: نجات به برکت محبت و سپس آن وعده طلایی و امیدبخش:

«تا اینکه ما آنان را به برکت محبتشان به ما، [از جهنم] نجات می‌دهیم و به سوی خود منتقل می‌کنیم.»

درس‌های کلیدی این روایت برای زندگی ما

· تشویق به عمل: پاسخ اول حضرت، به ما هشدار می‌دهد که نباید تنها به ادعای محبت بسنده کنیم. باید برای اطاعت از دستورات الهی و ترک گناهان تلاش کنیم.

· دوری از یأس: پاسخ دوم حضرت، هرگونه یأس و ناامیدی از رحمت خدا را از بین می‌برد. خداوند آن‌قدر کریم است که حتی محبت خالصانه به اولیایش را بی‌پاسخ نمی‌گذارد.

· ارزش محبت: این روایت، ارزش والای محبت به اهل بیت (ع) و دشمنی با دشمنانشان را نشان می‌دهد. این محبت، سکه‌ای است که در پیشگاه الهی، ارزش نجات دارد.

· عدالت الهی: بهشت، جایگاه پاکان است. اگر با گناه، دچار آلودگی شده‌ایم، باید در مسیر پاکسازی قرار بگیریم، چه در دنیا، چه در آخرت. این، عدالت محض خداست.

پس بیاییم همیشه این کلام حضرت زهرا (س) را آویزه گوش کنیم: هم در عمل بکوشیم تا به جرگه شیعیان واقعی نزدیک شویم، و هم با محبت راستین به اهل بیت، امیدوار به رحمت بی‌کران الهی باشیم.

 زندگینامه مختصر شهید جواد افراسیابی

شهید جواد افراسیابی از فرماندهان شجاع و ایثارگر اطلاعات و عملیات لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) بود. او در طول دوران دفاع مقدس، مجروحیت‌های شدیدی را متحمل شد اما هرگز از پای ننشست.

· مجروحیت‌های سخت:

  · در عملیات تنگه حاجیان بر اثر اصابت مین، پایش از زیر زانو قطع شد.

  · در عملیات والفجر ۱ با اصابت گلوله دوشکا به دستش، دستش به طور کامل از کار افتاد.

· شهادت:

    با وجود از کار افتادن یک دست و قطع یک پا، در عملیات والفجر ۴ در منطقه ارتفاعات کانی‌مانگا و شهر پنجوین، به عنوان نیروی پیشرو در خط مقدم حاضر شد و در نهایت در ۱۲ آبان ۱۳۶۲ به درجه رفیع شهادت نائل آمد.

· ویژگی‌های برجسته:

  · پایداری و استقامت: با وجود مجروحیت‌های شدید، حاضر به ترک میدان نبرد نشد.

  · فرماندهی مؤثر: به عنوان معاون اطلاعات عملیات لشکر، نقش کلیدی در موفقیت‌های عملیاتی ایفا کرد.

  · ایثارگری: جان خود را تا آخرین لحظه برای دفاع از میهن و آرمان‌های انقلاب اسلامی فدا کرد.

سخن پایانی

شهید جواد افراسیابی، نماد مقاومت، ایثار و پایمردی در راه دفاع از ارزش‌های اسلامی است. یاد و خاطره او همچون دیگر شهدا، برای همیشه در تاریخ دفاع مقدس جاودان خواهد ماند.

توصیه رهبر معظم انقلاب به بانوان و دختران درباره حجاب 

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاءَ تُلْقُونَ إِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوا بِمَا جَاءَكُمْ مِنَ الْحَقِّ… . ﴿۱﴾

اى كسانى كه ايمان آورده‌ ايد دشمن من و دشمن خودتان را به دوستى برمگيريد [به طورى] كه با آنها اظهار دوستى كنيد و حال آنكه قطعا به آن حقيقت كه براى شما آمده كافرند … .۞الممتحنة۱

📹توصیه رهبر معظم انقلاب حفظه‌الله‌تعالی به بانوان و دختران درباره حجاب زهرایی و زینبی. ۱۴۰۴/۰۸/۱۲