فرهنگی

چگونه احترام را به فرزند خود آموزش دهیم؟

احترام به ما اجازه می‌دهد با اخلاق پسندیده با هم زندگی کنیم. هر کس حق دارد مورد محبت و توجه قرار گیرد. 

از طرفی هر کس وظیفه دارد دیگران را محترم بدارد و مورد توجه قرار دهد.

 احترام به خود

احترام از خود آغاز می‌شود. 

ابتدا مهم است که جسم و جان خود را محترم بدانیم: 

به سلامت جسمانی خود اهمیت دهیم و به‌ خوبی تغذیه کنیم، به اندازه کافی آب بنوشیم، خواب کافی داشته باشیم، با ورزش بیش از حد به بدن خود آسیب نزنیم، و تمیز بمانیم.

و از سوی دیگر از جان و روح خود در مقابل آسیب ها و بیماری خطا و گناه مراقبت کنیم.

در واقع گناه ظلم و بی‌احترامی به خویشتن است.

برای زندگی خوب با دیگران، مهم است که بتوانیم ویژگی‌های خود را شناسایی کرده تا به خود اعتماد داشته باشیم و بتوانیم به‌طور قاطع موافقت و مخالفت های سنجیده و عاقلانه (و نه برای خوشایند دیگری) نشان دهیم.

احترام به دیگران

انسان به تنهایی زندگی نمی‌کند و لازمه زندگی اجتماعی احترام به دیگران رفتار کنیم و نگرشی مودبانه و مهربان داشته باشیم: 

به آنچه دیگران می‌گویند علاقه‌مند باشیم، به چیزهایی که خوشحال یا ناراحت شان می‌کند توجه کنیم، حتی اگر شخصی را دوست نداشته باشیم.

احترام یکی از بنیادی‌ترین ارزش‌هایی است که باید از سنین کودکی در ذهن و رفتار فرزندان نهادینه شود. 

🔻 چگونه می‌توانیم این مفهوم عمیق و مهم را به آن‌ها آموزش دهیم؟ 

چگونه و با چه روش‌ها و تکنیک‌هایی والدین می‌توانند با ایجاد یک محیط مثبت و محترمانه، فرزندان خود را به یادگیری احترام به خود و دیگران ترغیب کنند؟

✅ هر حرکت و نشانه کوچکی که نشان دهد دیگری وجود دارد، در ساده ترین و نمادین ترین حالت خود یعنی احترام! هر کسی باید دیگری را محترم بداند و هر کس حق دارد مورد احترام قرار گیرد.

 کودکان تا ۷ سالگی (مرحله پیش‌قراردادی) بیشتر تحت تأثیر پاداش و تنبیه هستند، اما از ۷ تا ۱۲ سالگی (مرحله قراردادی)، احترام به قوانین اجتماعی و توجه به نظر دیگران در آن‌ها شکل می‌گیرد.  

پژوهش‌های نشان می‌دهد کودکان از طریق الگوسازی و تقلید رفتار والدین، مفهوم احترام را می‌آموزند.  

راهکارهای علمی برای نهادینه کردن احترام

۱. الگوسازی رفتاری 

   - کودکان رفتارهای احترام‌آمیز شما را کپی می‌کنند. مثلاً وقتی با همسر خود محترمانه صحبت می‌کنید، کودک به‌طور ناخودآگاه این الگو را درونی می‌کند.  

۲. تقویت مثبت

    هنگامی که کودک رفتار محترمانه‌ای نشان می‌دهد (مثلاً گفتن «لطفاً» یا «متشکرم»)، با تشویق کلامی («آفرین! این کارت خیلی محترمانه بود!») این رفتار را تقویت کنید.  

۳. آموزش همدلی   

   - بر اساس مطالعات آموزش جمله‌هایی مانند: «به نظر تو اون بچه چرا گریه می‌کنه؟ چه حسی داره؟» باعث افزایش همدلی می‌شود.  

۴. بازی نقش‌آفرینی   

   - با استفاده از عروسک‌ها یا نمایش موقعیت‌های واقعی (مثلاً مهمانی رفتن)، به کودک بیاموزید چگونه به حریم شخصی دیگران احترام بگذارد.  

۵. تعیین مرزهای واضح

طبق نظریه سبک فرزندپروری مقتدرانه (گرم و حمایتگر، اما با قوانین مشخص) بیشترین تأثیر را در پرورش کودکان بااحترام دارد.

جزء بیست و هشتم قرآن کریم

1- خدا را فراموش نکرده و از یاد نبرید که خدا نیز شما را فراموش می کند و در این صورت از منحرفان می باشید. (سوره حشر: 19)

2- در قیامت این که اقوام و فرزندانتان چه کسانی هستند اهمیتی ندارد و به دردتان نمی خورد و فقط اعمالتان برای خدا مهم است. (سوره ممتحنه: 3)

3- دشمنان می خواهند با شبهه، دین خدا را تیره و تاریک کنند. ولی خدا دینش را نورانی و تابنده می کند. (سوره صف: 8)

4- آنهایی که بار سنگین کتاب را بر دوش می کشند ولی به آن عمل نمی کنند مانند چارپایی هستند که کتابها را حمل می کنند. (سوره جمعه: 8)

5- ای مردم هنگام نماز جمعه خرید و فروش را تعطیل کرده و به سمت برگزاری نماز بروید که برایتان برکت دارد. (سوره جمعه: 9)

6- کارهای خوبتان را نزد خداوند پس انداز کنید چون خدا با چند برابر کردن آن سود خوبی می پردازد. (سوره تغابن: 17)

7- وقتی همسر خود را طلاق دادید، تا پایان عدّه نه از محل زندگی بیرونش کنید و نه خودِ زن برود. شاید گشایشی شد و آشتی کردید. (سوره طلاق: 1)

8- ای مردم؛ خودتان و خانواده تان را از آتشی که سوختش مردم است حفظ کنید. (سوره تحریم: 6)

9- اگر مراقب اعمالتان باشید و گناه نکنید، خدا راه خلاصی از مشکلات را باز کرده و از جایی که فکرش را نمی کنید روزی می دهد. (سوره طلاق: 2-3)

 «یک امت, یک‌صف، یک‌هدف» 

۞إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلَّذِينَ يُقَٰتِلُونَ فِي سَبِيلِهِۦ صَفّٗا كَأَنَّهُم بُنيَٰانٌ مَّرصُوص۞

مفهوم استحکام و اتحاد در قرآن

 با استناد به آیات قرآن، بر اهمیت داشتن یک بنیان محکم برای جوامع اسلامی تأکید می شود و اشاره می‌شود که یک جامعه‌ی موفق مانند یک سد فولادین یا یک بنای آهنین، نیاز به انسجام و اتحاد دارد.

 ویژگی‌های جامعه‌ای مستحکم و پیروز

۱. ایمان و عمل صالح – رکن اساسی پیروزی

🔹ایمان قلبی، همراه با عمل صالح، پایه‌ی اصلی برای استحکام جامعه است.

🔹قرآن کریم بارها از این دو عنصر به‌عنوان لازمه‌ی رستگاری و پیروزی یاد کرده است.

۲. نقش رهبری در انسجام جامعه

🔹جامعه‌ای که رهبری صالح دارد، مانند یک بنای آهنین مقاوم در برابر حوادث و فتنه‌هاست.

🔹در تاریخ اسلام، پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) نمونه‌هایی از رهبری الهی ارائه کرده‌اند.

🔹اطاعت از ولیّ امر و رهبران دینی، یکی از اصول حفظ وحدت و استحکام جامعه است.

۳. صف‌آرایی منظم در برابر دشمنان

🔹خداوند در قرآن، مجاهدان را به “صفی محکم” تشبیه کرده است.

🔹انسجام و همبستگی میان مؤمنان، شرط پیروزی در برابر دشمنان است.

🔹در تاریخ صدر اسلام، جنگ‌های پیامبر نمونه‌ای از اهمیت این انسجام را نشان می‌دهند.

 چالش‌ها و تهدیدهای پیش‌روی جامعه اسلامی

۱. توطئه‌های دشمنان برای تفرقه‌افکنی

🔹دشمنان همواره تلاش می‌کنند مسلمانان را به تفرقه بکشانند.

🔹استفاده از تبلیغات رسانه‌ای، نفوذ فرهنگی، و جنگ روانی از ابزارهای دشمنان است.

🔹آیات قرآن درباره‌ی هشدار نسبت به منافقان و دشمنان پنهان جامعه اسلامی.

۲. ضعف‌های داخلی که باعث فروپاشی می‌شود

🔹اگر ایمان و استقامت کاهش یابد، جامعه از درون فرو می‌پاشد.

🔹درگیری‌های داخلی، دنیاطلبی و فراموشی آرمان‌های الهی، مهم‌ترین عوامل ضعف هستند.

🔹عبرت گرفتن از امت‌های گذشته که به دلیل تفرقه نابود شدند.

 راهکارهای قرآن برای حفظ استحکام جامعه

۱. تمسک به قرآن و اهل‌بیت – مسیر صحیح هدایت و تقویت ایمان.

۲. حفظ وحدت و دوری از اختلاف – توصیه‌های قرآن به همدلی بین مسلمانان.

۳. رعایت عدالت اجتماعی – جلوگیری از تبعیض و بی‌عدالتی برای ایجاد انسجام.

۴. آمادگی در برابر دشمنان – افزایش قدرت دفاعی و فرهنگی برای مقابله با تهدیدها.

نتیجه‌گیری: یک امت، یک صف، یک هدف

🔹این بخش تأکید دارد که برای داشتن جامعه‌ای مستحکم مانند یک سد فولادین، باید همگان در یک صف قرار بگیرند، از اختلافات پرهیز کنند، به ایمان و عمل صالح پایبند باشند و از رهبران دینی تبعیت کنند.

اللهمّ وفّر حظّی فیهِ من النّوافِلِ واكْرِمْنی فیهِ بإحْضارِ المَسائِلِ وقَرّبِ فیهِ وسیلتی الیكَ من بینِ الوسائل یا من لا یَشْغَلُهُ الحاحُ المُلِحّین .

خدایا زیاد كن بهره مرا در آن از اقدام به مستحبات و گرامى دار در آن به حاضر كردن و یا داشتن مسائل و نزدیك گردان در آن وسیله ‌ ام به سویت از میـان وسیله‌ها اى آنكه سرگرمش نكند اصرار و سماجت اصراركنندگان.