فرهنگی

حقوق کارگر در اسلام؛ از دستمزد عادلانه تا حق نماز جمعه

قالَ الاِمامُ الصّادِقُ عليه السلام:

🔆 منِ استَأجَرَ أَجِیراً ثُمَّ حَبَسَهُ عَنِ الجُمُعَةِ تَبَوَّأَ بِإِثمِهِ، وَ إِن هُوَ لَم یَحبِسهُ اشتَرَكَا فِی الأَجرِ.

 هر كس کارگری را به خدمت بگیرد و مانع از شركت او در نماز جمعه شود، گناهش به گردن اوست، و اگر مانع او نشود، هر دو در پاداش، شریك‌اند.

📚 الكافى، ج ۵، ص ۲۸۹، ح ۴

تفسیر و تحلیل حدیث نماز جمعه 

امام صادق (ع) در این روایت، مسئولیت سنگینی را بر عهدۀ کارفرما می‌گذارند و یک مدیریت اسلامی را ترسیم می‌کنند:

۱. هشدار به کارفرما: «مَنِ اسْتَأجَرَ أَجِیراً ثُمَّ حَبَسَهُ عَنِ الْجُمُعَةِ تَبَوَّأَ بِإِثمِهِ»

· این بخش یک هشدار شدید است. اگر کارفرما کارگر را از حضور در نماز جمعه — که یک فریضۀ مهم اجتماعی-سیاسی است — منع کند، تمام گناه این محرومیت به عهدۀ کارفرماست. این نشان می‌دهد که کارفرما فقط مسئول پرداخت دستمزد نیست، بلکه مسئول تأمین فرصت رشد معنوی کارگر نیز هست.

۲. پاداش برای کارفرمای همراه: «وَ إِن هُوَ لَم یَحبِسهُ اشتَرَكَا فِی الأَجرِ»

· در نقطۀ مقابل، اگر کارفرما مانع نشود، هر دو (کارگر و کارفرما) در پاداش نماز جمعه شریک می‌شوند. این یک انگیزۀ الهی فوق‌العاده برای کارفرماست. یعنی کارفرما تنها با ایجاد فرصت برای کارگر، بدون اینکه خودش مستقیماً در نماز شرکت کند، پاداش می‌برد. این همان نگاه سیستمیک اسلام است که کارفرما را در خیراتی که کارگر به برکت فضای کاری فراهم شده انجام می‌دهد، شریک می‌داند.

پیام کلی: این حدیث به صراحت می‌گوید که کار و عبادت نباید در تضاد باشند. محیط کار باید به گونه‌ای باشد که زمینۀ رشد مادی و معنوی کارگر را همزمان فراهم کند.