فرهنگی

چطور از دروغ‌گویی پیشگیری کنیم؟ راهکارهای عملی و موثر برای تربیت فرزند راستگو

۱. خودمان الگوی بی‌نقص راستگویی باشیم

این اولین، سخت‌ترین و مهم‌ترین قدم است. بیایید با خودمان عهد ببندیم که تحت هیچ شرایطی، حتی به شوخی، دروغ نگوییم. بگذارید فرزندتان عملاً ببیند که «صداقت» برای شما یک ارزش غیرقابل معامله است.

۲. ارزش صداقت و عواقب دروغ را به او بیاموزیم

از داستان‌ها، اشعار و احادیث و روایات زیبا استفاده کنید. این حدیث شریف را با زبان ساده برایش توضیح دهید: «الکَذِبُ مِفتاحُ کُلِّ شَرٍّ»؛ یعنی دروغ، کلید تمام بدی‌هاست. 

به او بگویید: می‌دونی چرا؟ چون وقتی آدم یک دروغ کوچیک می‌گه، برای اینکه لو نره، مجبوره یک دروغ دیگه بگه، و بعد یکی دیگه… و اینجوری آدم توی یک تار از دروغ گرفتار می‌شه.

این جمله حکیمانه را برایش باز کنید: «عاقبت دروغ، یا ملامت است یا ندامت.» یعنی تهِ هر دروغی، یا سرزنش شدن از طرف دیگرانه، یا پشیمانی و عذاب وجدان برای خود آدم. به او کمک کنید بفهمد هیچ منفعتی در دنیا، به قیمت از دست دادن آرامش و آبرو نمی‌ارزد.

۳. به او «هنر مدیریت حقیقت» را یاد بدهیم

گاهی لازم نیست همه حقیقت را بگوییم. به جای دروغ، می‌توان از کلی‌گویی یا بخشی از حقیقت را گفتن استفاده کرد.

مثال: دوستتان هدیه‌ای برای فرزندتان خریده که او اصلاً خوشش نیامده. وقتی دوستتان می‌پرسد هدیه‌ات رو دوست داشتی؟ به جای اینکه فرزندتان دروغ بگوید عالی بود، عاشقش شدم. 

به او یاد بدهید که بگوید: ممنونم که به یادم بودید، خیلی زحمت کشیدید. این جمله هم دروغ نیست و هم احترام را حفظ می‌کند. این یک مهارت اجتماعی مهم است.

۴. هرگز او را در تله‌ی دروغ‌گویی نیندازیم

از پرسیدن سوالاتی که جوابشان را از قبل می‌دانیم، خودداری کنید. مثال: شما با چشمان خودتان دیده‌اید که او شیر را روی فرش ریخته. اگر با لحن بازجویانه بپرسید: “تو شیر رو ریختی؟"، او را بین راست گفتن و تنبیه شدن، و دروغ گفتن و نجات پیدا کردن، قرار می‌دهید. به جای آن بگویید: “ای وای! می‌بینم که شیر روی فرش ریخته. بیا با هم فکر کنیم چطوری سریع تمیزش کنیم.” با این کار، شما به جای تمرکز بر مقصر، بر روی راه‌حل تمرکز می‌کنید.

نکته پایانی 

یادتان باشد، اولین دروغ‌های هدفمند بچه‌ها، معمولاً از سن ۴-۵ سالگی به بعد که قدرت تشخیص خوب و بد در آنها شکل می‌گیرد، شروع می‌شود. این یعنی ما یک فرصت طلایی چند ساله داریم تا با ایجاد محیطی امن، با الگوی خوب بودن و با آموزش ارزش صداقت، پایه‌های یک شخصیت راستگو را در وجود فرزند دلبندمان محکم و استوار بنا کنیم