فرهنگی

 چرا فساد اخلاقی به فاجعه کربلا انجامید؟

۱. تحلیل امام سجاد(ع) از ریشه‌های کربلا  

امام سجاد(ع) در دوران اسارت، با خطبه‌های آتشین در شام و کوفه، علت اصلی فاجعه کربلا را نه صرفاً حکومت یزید، که فساد اخلاقی جامعه معرفی کرد:  «مردم اگر عهدشان را نشکسته، دینشان را ارزان فروخته و امّت پیامبر را ذلیل نکرده بودند، چنین فاجعه‌ای رخ نمی‌داد.» (صحیفه سجادیه، دعای ۲۷)  

قرآن می‌فرماید:﴿إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ﴾ (رعد: ۱۱)  

خداوند سرنوشت قومی را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند.

۲. پیوند اخلاق و مقاومت در برابر ظلم  

رهبر انقلاب با تأکید بر فرمایش امام سجاد(ع) خاطرنشان می‌کنند:  

جامعه‌ای که پایبند اخلاق اسلامی نباشد، حتی با وجود حکومت فاسد، به جنایت علیه اولیای خدا تن نمی‌دهد.  

در این موضوع روایتی از پیامبر(ص) است: «هنگامی که امّت من ذلیل شود، بدانید که مرزهای اخلاقی را شکسته‌اند.» (بحارالأنوار، ج ۷۷، ص ۸۰)

۳. علم روانشناسی اجتماعی و تبعیت از قدرت  

مطالعات استنلی میلگرم (۱۹۶۳) ثابت کرد انسان‌ها در جوامع فاسد، حتی در صورت مخالفت وجدانی، تحت فشار اطاعت از مرجع قدرت به جنایت تن می‌دهند. این یافته علمی، علت همراهی مردم کوفه با ابن‌زیاد را توضیح می‌دهد: فقدان شجاعت اخلاقی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی.

 ۴. دعاهای امام سجاد(ع) به‌عنوان ابزار اصلاح اخلاقی  

امام در صحیفه سجادیه (که به انجیل اهل بیت مشهور است)، با دعاهای تربیتی مانند دعای مکارم الاخلاق، جامعه را به سوی فضیلت‌هایی سوق داد که مانع تکرار کربلا شود:  

«خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و مرا به زیور عفّت، ایثار و غیرت دینی بیارای.» (صحیفه سجادیه، دعای ۲۰)

 ۵. جهان امروز  

فساد اخلاقی مدرن (مادی‌گرایی، بی‌غیرتی، فردگرایی) همان نقشی را بازی می‌کند که در کربلا کارگر افتاد. امام خامنه‌ای در سال ۷۲ هشدار دادند:  

 امروز نیز دشمنان با ترویج فساد اخلاقی می‌خواهند ملت‌ها را در برابر ظلم تسلیم کنند.