فرهنگی

پاداش شیرین غضّ بصر؛ تجربهٔ لذت عبادت با یک تصمیم آنی

  پیامبر‌اکرم (ﷺ): «ما مِن مُسلِمٍ يَنظُرُ امرأةً أوّلَ رَمقَةٍ ثُمّ يَغُضُّ بَصَرَهُ إلاّ أحدَثَ اللّهُ تعالى لَهُ عِبادَةً يَجِدُ حَلاوَتَها في قَلبِهِ».

هيچ مرد مسلمانى نيست كه نگاهش به زنى بيفتد و چشم خود را پايين اندازد مگر اينكه خداى متعال به او توفيق عبادتى دهد كه شيرينى آن را در دل خويش بيابد.

 📚 كنز العمّال : ح١٣٠٥

تفسیر حدیث با استناد به منابع اسلامی

این حدیث شریف از پیامبر اعظم(ص) که در منابع معروفی مانند «کنز العمال» نقل شده، به زیبایی رابطه میان یک عمل ظاهری (کنترل نگاه) و یک پاداش باطنی (لذت عبادت) را ترسیم می‌کند. تفسیر این حدیث را می‌توان در چند محور زیر بیان کرد:

۱. شرط دریافت پاداش: عمل فوری و ارادی حدیث بر دو عمل کلیدی تأکید دارد:

· «ینظر اول رمقة»: اولین نگاه که ممکن است به صورت غیرارادی باشد.

· «ثم یغض بصره»: سپس بلافاصله و با اختیار، چشم خود را می‌بندد و نگاه را قطع می‌کند. این نشان می‌دهد که پاداش بزرگ الهی،نه برای سقوط در گناه است و نه برای کسی که اساساً در معرض دید نامحرم قرار نمی‌گیرد، بلکه برای مبارزه درونی و پیروزی بر هوای نفس در همان لحظه اول است. این همان “جهاد اکبر” است.

۲. ماهیت پاداش: «عبادتی از سوی خدا»

پیامبر(ص)نمی‌فرمایند خداوند ثواب یک عبادت را به او می‌دهد، بلکه می‌فرمایند: «أحدث الله له عبادة» (خداوند برای او عبادتی پدید می‌آورد). این تعبیر بسیار عمیق است و نشان می‌دهد:

· این عبادت، یک “موهبت خاص” و نوین از جانب خداست، نه لزوماً یکی از عبادات مشخص شرعی.

· این عبادت، نتیجه مستقیم عمل بنده است، اما خودِ عبادت، از سوی خدا ایجاد می‌شود. این مفهوم، مشابه «توفیق» برای طاعت است که خود، بزرگ‌ترین نعمت خداست.

۳. کیفیت پاداش: «حلاوت و شیرینی در دل»

مهم‌ترین بخش پاداش،حالتی است که در درون انسان ایجاد می‌شود: «یجد حلاوتها فی قلبه» (شیرینی آن را در دل خود می‌یابد).

· «حلاوت» (شیرینی): این کلمه اشاره به یک لذت روحانی و معنوی دارد که با هیچ لذت مادی قابل قیاس نیست. این لذت، نتیجه اطاعت از خدا و احساس رضایت از کنترل نفس است.

· «فی قلبه» (در دلش): این پاداش، بیرونی و نمایشی نیست، بلکه یک تجربه باطنی و درونی است. دل، مرکز ایمان و ادراکات معنوی است و وقتی شیرینی عبادت را درک کند، انگیزه فرد برای تکرار این عمل و دیگر طاعات، بیشتر می‌شود.

۴. پیامدهای تربیتی و اخلاقی

· تقویت ایمان: زمانی که انسان نتیجه مستقیم و شیرین اطاعت از خدا را به صورت ملموس در دل خود احساس کند، ایمانش از حالت نظری خارج شده و به یک باور جانانه و تجربه‌شده تبدیل می‌شود.

· آسان‌سازی تقوا: این لذت درونی، سختی و مرارت خودداری را از بین می‌برد و آن را برای انسان شیرین می‌کند. به تعبیر دیگر، خداوند نه‌تنها به خاطر ترک گناه پاداش می‌دهد، بلکه خودِ عمل ترک را نیز برای بنده شیرین می‌سازد.

· پیشگیری از گناه: وقتی فرد بداند که با یک “خودکنترلی” ساده می‌تواند به چنین لذت روحانی دست یابد، به راحتی آن را با لذتِ زودگذر و گناهآلود نگاه حریم معاوضه نخواهد کرد.

جمع‌بندی: این حدیث،یک قانون کلی از سنت الهی را نشان می‌دهد: خداوند برای هر اطاعتی، پاداشی متناسب با خود آن در نظر می‌گیرد. پاداش کنترل نگاه، چشیدن طعم شیرین بندگی در دل است. این یک تجربه شخصی و درونی است که تنها برای افراد باایمان و خویشتن‌دار رقم می‌خورد.