فرهنگی

وصیت امیرالمؤمنین(ع) و پیامبر(ص): مردانگی واقعی، آن‌جا که کسی تو را نمی‌بیند

مردانگی حقیقی: وقتی کسی نگاه نمی‌کند چه می‌کنی؟  (بررسی هفت حدیث ناب از پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) درباره رازِ شرافت)

 اصل اول: یکپارچگی شخصیت، جوهر مردانگی  

امیرالمؤمنین(ع):«جِماعُ المُروءَةِ أن لا تَعمَلَ في السِّرِّ ما تَستَحيي مِنهُ في العَلانِيَة»  (غررالحکم)  

 تمام مردانگی در این است که در نهان، کاری نکنی که در آشکار از آن شرم داشته باشی.  

پیامبر اکرم(ص):«تَمامُ البِرِّ أن تَعملَ في السِّرِّ عَملَ العَلانِيَة»  (کنزالعمال)  

 نیکیِ کامل آن است که رفتار پنهان و آشکارت یکسان باشد.  

چرا این‌همه تأکید؟

این احادیث شالوده شرافت انسانی را ترسیم می‌کنند:  

 اگر عملی در خلوت، شرم‌آور است، پس ذاتاً نادرست است.  

شرافت واقعی یعنی هماهنگیِ کامل بین آنچه می‌گویید، آنچه در جمع انجام می‌دهید و آنچه در تاریکی‌ها می‌کنید.  

 این یکپارچگی، نشانه خودشناسی و خداآگاهی عمیق است. 

اصل دوم: عزت نفس، قربانیِ اعمال پنهان  

امیرالمؤمنین(ع):«مَنْ عَمِلَ فِي السِّرِّ عَمَلًا يَسْتَحِي مِنْهُ فِي الْعَلَانِيَةِ فَلَيْسَ لِنَفْسِهِ عِنْدَهُ مِنْ قَدْرٍ»(کنز الفوائد)  

 هر که در نهان کاری کند که در آشکار از آن شرم دارد، خود را نزد خود بی‌ارزش کرده است.  

همچنین فرمودند:«مِن تَمامِ المُرُوَّةِ أنْ تَسْتَحييَ مِن نَفْسِك» (غررالحکم)  

 از کمالات جوانمردی، این است که از خودت حیا کنی.  

پیامد خطرناک رازهای شرم‌آور 

 این اعمال، حرمت نفس را می‌شکند؛ حتی اگر کسی نفهمد!  

 "حیا از خود” یعنی وجدانت زنده است؛ وقتی این حس را از دست بدهی، سقوط اخلاقی آغاز می‌شود.  

بی‌ارزش کردن خود در پیشگاه خویش، از هر تحقیر بیرونی سخت‌تر است.  

 اصل سوم: پرهیز، نشانه خردمندی  

امیرالمؤمنین(ع):«اِحذَر كُلَّ أمرٍ إذا ظَهَرَ أزرىٰ بِفاعِلِهِ و حَقَّرَه»  (غررالحکم)  

 بپرهیز از هر عملی که وقتی آشکار شود، فاعل خود را خوار و حقیر می‌سازد.  

 هشدار دادند 

«إِيَّاكَ وَ كُلَّ عَمَلٍ فِي السِّرِّ تَسْتَحِي مِنْهُ فِي الْعَلَانِيَةِ»  

 (عدة الداعی)  

 از هر عملی که در آشکار از آن شرم داری، در نهان بپرهیز.  

چگونه عمل کنیم؟ 

 قبل از هر کار، آینده‌نگری کن: “اگر این عمل علنی شود، چه احساسی خواهم داشت؟"  

از کارهایی که انکارشان می‌کنی (حتی در ذهنت) شدیداً دوری کن.

راز زندگی شرافتمندانه  

این احادیث به ما می‌آموزند:  

مردانگی = صداقت با خود + حرمت نهادن به وجدان + شجاعتِ پرهیز از ناشایست‌ها، حتی در خلوتِ مطلق.