فرهنگی

 اصل کلیدی برای تحکیم روابط اجتماعی

تفرّد به معنای تک روی، خودمحوری و زندگی فردی، آسیبی است که با رشد رسانه هایی چون تلفن همراه دامن افراد را گرفته است. هر قدر، انسان ها از همدیگر دورتر شوند و حس نوع دوستی و دگرخواهی در آنها کمرنگ تر شود، حال و روز نامناسب تری پیدا می کنند؛ زیرا سرشت انسان ها بر تعامل و با هم بودن بنا نهاده شده است. توجه به رفتارهایی که رنگ و بوی انسان دوستی در آنها بیشتر به مشام می رسد، از سفارش هایی است که در سیره و سخن خوبان می توان فراوان دید و شنید.

در نمونه ای امام جواد علیه السلام، برخورداری از سلامت نفسانی را در کنار نوع دوستی قرار می دهد و چنین می فرماید: «ثلاثُ خِصالٍ تُجْتَلَبُ بهِنَّ المَحبَّةُ: الإنْصافُ فی المُعاشَرَةِ، و المُواساةُ فی الشِّدّةِ، و الانْطِواعُ و الرُّجوعُ إلی قَلبٍ سَلیمٍ؛ سه ویژگی است که به وسیله آنها جلب محبت می شود: رعایت انصاف در معاشرت با دیگران، هم یاری دیگران در سختی، و برخورداری از قلبی سلیم و مهربان. » (محمدی ری شهری، 1377، ج 2: 409: ح 3213)

تحلیل متن حدیث 

این متن به چالش‌های فردگرایی مدرن در عصر فناوری پرداخته و بر اساس سخن امام جواد(ع)، سه اصل کلیدی برای تحکیم روابط اجتماعی در اسلام را بیان می‌کند:  

۱. انصاف در معاشرت (رعایت عدالت در روابط، مطابق آیه «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ» - نحل:۹۰).  

۲. همیاری در سختی‌ها (همسو با آیه «وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى» - مائده:۲).  

۳. قلب سلیم (دلی پاک و مهربان، مطابق آیه «یَوْمَ لَا یَنفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ» - شعرا:۸۸-۸۹).  

امام جواد(ع) با این سه ویژگی، پادزهر فردگراییِ عصر تکنولوژی را ارائه می‌دهند و نشان می‌دهند محبت واقعی در گروِ تعهد اخلاقی و مسئولیت اجتماعی است.