فرهنگی

راز روزی از نگاه امام حسین(ع): عفت و حرص چه تأثیری بر رزق دارند؟

تحلیل حدیث با استناد به منابع اسلامی

امام حسین(ع) در این روایت به رابطه عفت، مناعت و  حرص با  روزی اشاره می‌کنند: نه عفت و نه مناعت مانع روزی می‌شود و نه حرص زدن روزی بیشتر می‌آورد.

 ۱. عفت و مناعت؛ بیمانعی در روزی  

- عفت (پاکدامنی) و مناعت (عزت نفس) از صفات برجسته اخلاقی هستند. امام(ع) تأکید می‌کنند این فضایل نه تنها باعث کاهش روزی نمی‌شوند، بلکه نشانه‌ای از توکل بر خدای رازق هستند.  

در قرآن آمده: «وَ مَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجعَل لَهُ مَخرَجًا وَ یَرزُقهُ مِن حَیثُ لَا یَحتَسِبُ»؛هرکس تقوا پیشه کند، خدا راه نجات می‌دهد و از جایی که گمان ندارد روزی‌اش می‌رساند (طلاق: ۲-۳).  

  تقوا شامل عفت و مناعت است، اما خداوند وعده داده روزی بندگانش را از راه‌های غیرمنتظره تأمین می‌کند.  

۲. حرص؛ تلاشی بی‌ثمر  

- حرص (طمع افراطی) نه تنها روزی را افزایش نمی‌دهد، بلکه آرامش انسان را می‌رباید. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «حَرَصُ الدُّنیا یُورِثُ الغَمَّ»؛ حرص به دنیا، غم می‌آورد(بحارالأنوار، ج ۷۳، ص ۱۲۹).  

- قرآن نیز هشدار می‌دهد: «إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیرُ مَنُوعًا»؛ انسان حریص آفریده شده؛ هنگام سختی بیتابی می‌کند و هنگام رفاه، بخل می‌ورزد(معارج: ۱۹-۲۱).  

۳. تقدیر الهی و نقش انسان 

- روزی در دست خداست: «وَ مَا مِن دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا»؛هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست مگر اینکه روزی‌اش بر خداست (هود: ۶).  

- اما این به معنای تکلیف‌گریزی نیست. امام علی(ع) می‌فرمایند: «اُطلُبُوا الرِّزقَ فَإِنَّهُ مَضمُونٌ»؛ روزی بجویید که ضمانت شده است، اما بلافاصله اضافه می‌کنند: «وَ لَا تَطلُبُوهُ بِمَعصِیَةِ اللَّهِ»؛ اما آن را با نافرمانی خدا طلب نکنید(غررالحکم، حدیث ۹۴۷۷).  این حدیث دو پیام کلیدی دارد:  

۱.نترسیدن از فقر در مسیر فضیلت

عفت و مناعت را حتی اگر به ظاهر باعث سختی شود، رها نکنید.  

۲. طمع نکردن برای رفاه بیشتر

حرص، آرامش را نابود می‌کند و برکت را می‌برد. همانگونه که امام رضا(ع) فرمودند: «مَنْ رَضِیَ بِالْقَلِیلِ مِنَ الرِّزْقِ، قَبِلَ اللَّهُ مِنْهُ الْیَسِیرَ مِنَ الْعَمَلِ»؛هرکه به روزی کم راضی باشد، خدا عمل کمش را می‌پذیرد(عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۶۹).