عدالت و پیشرفت: چرا توسعه بدون عدالت در اسلام ممکن نیست؟
عدالت و پیشرفت: چرا توسعه بدون عدالت در اسلام ممکن نیست؟
💠 آیا عدالت مانع توسعه و پیشرفت است؟
۱. امامان و فقها درباره گستردگی عدالت میفرمایند:
«مَا أَوْسَعَ اَلْعَدْلَ! إِنَّ اَلنَّاسَ يَسْتَغْنُونَ إِذَا عُدِلَ فِيهِمْ وَ تُنْزِلُ اَلسَّمَاءُ رِزْقَهَا وَ تُخْرِجُ اَلْأَرْضُ بَرَكَتَهَا بِإِذْنِ اَللَّهِ عَزَّوَجَلَّ»
چه وسیع و گسترده است عدالت! وقتی عدالت در میان مردم برقرار شود، همه بینیاز میشوند و آسمان رزقش را نازل و زمین برکت خود را به فرمان خداوند میدهد.
(منلايحضرهالفقيه، ج۲، ص۵۳؛ کافی، ج۳، ص۵۶۸؛ تهذيبالأحكام، ج۴، ص۱۳۶)
۲. «مَا عُمِّرَتِ اَلْبُلْدَانِ بِمِثْلِ اَلْعَدْلِ»
هیچ چیز مانند عدالت شهرها و سرزمینها را آباد نمیکند. (غررالحکم)
۳. «بِالْعَدْلِ تَصْلُحُ اَلرَّعِيَّةُ»
مردم تنها با عدالت سامان مییابند و جامعه اصلاح میشود. (غررالحکم)
۴. «بِالْعَدْلِ تَتَضَاعَفُ اَلْبَرَكَاتُ»
در پرتو عدالت، نعمتها و برکتها دو چندان میشوند. (غررالحکم)
📌 توضیح و نکات کاربردی
▫️ نظریه لیبرالیسم اقتصادی، مانند دیدگاههای آدام اسمیت و هایک، عدالت را مانعی برای توسعه میداند. آنها معتقدند برای حرکت چرخ توسعه، لازم است عدهای قربانی شوند و فقرا فشار تورم و رشد اقتصادی را تحمل کنند. هایک عدالت اجتماعی را فریبنده و توسعه را مشروط به آزادی میداند، نه عدالت.
▫️ این منطق، نسخه جهان سرمایهداری امروز است که فقر و نابرابری را افزایش میدهد و عدالت را قربانی توسعه میکند.
▫️ اما در اسلام، این دیدگاه پذیرفته نیست. پیشرفت و عدالت در کنار هم جداییناپذیرند. اسلام معتقد است وقتی عدالت برقرار شود، همه از منافع توسعه بهرهمند میشوند. قرآن و روایات، بارها اجرای عدالت را توصیه کردهاند.
منبع: دائرة المعارف فقه مقارن، ج۲، ص۲۲۷