رهایی از حسرت گذشته، چراغ آینده از نگاه امیرالمؤمنین
رهایی از حسرت گذشته، چراغ آینده
امیرالمؤمنین علی(ع) در کلامی میفرمایند:
براى گذشته و آنچه که از دست رفته است، اندوه به دلت راه نده، چرا كه تو را از آنچه در آینده برای توست، باز مىدارد(غررالحکم و دررالکلم، ص۷۶۷).
طرحوارهها: زندانهای نامرئی ذهن
طرحوارهها، انگارههای ذهنیِ شکلگرفته از تجربیات زندگی هستند که ناخودآگاه بر تصمیمات و رفتارهای ما حکمرانی میکنند. کلام حضرت دعوتی است برای شکستن این قالبهای ذهنی و رهایی روان از زنجیر حسرت گذشته. زیرا تمرکز بر «آنچه دیگر نیست»، انرژی لازم برای آفرینش «آنچه میتواند باشد» را میرباید.
رسانهها: کارخانههای تولید حسرت
رسانهها و شبکههای اجتماعی، با نمایشِ گزینشی و اغراقآمیزِ موفقیتها و زندگیِ بهظاهر ایدهآل دیگران، طرحوارههای کمالگرایانه میسازند. این نمایشِ ویترینی، انسان را در دام مقایسهای ناعادلانه میاندازد و طرحوارههایی ویرانگر در ذهن مینشاند:
- «من از دیگران عقبافتادهام»
- «همه شادند، جز من»
- «دیگران موفق شدهاند، ولی من…»
نتیجه؟ احساس «جا ماندن از قافله زندگی» و ناامیدی از آینده.
طرحوارههای جمعی: سایهای بر روان ملتها
این آسیب تنها فردی نیست. گاه یک ملت یا نسل، در چنگال «طرحوارههای اجتماعی» گرفتار میآید. جامعهای با تاریخ پرفرازونشیب، ممکن است طرحوارههایی مانند «ما نمیتوانیم» را درونریزی کند. این انگارههای جمعی، همچون سایهای سنگین، حرکت به سوی آینده را فلج میکند. رهبرانِ آگاه همواره کوشیدهاند این قالبهای ذهنیِ محدودکننده را درهمشکنند.
راهبرد امید: عبور و آیندهسازی
کلام امیرالمؤمنین(ع)، فراتر از نصیحت فردی، راهبردی جامعهشناختی است:
- تمرکز بر خسارتهای گذشته را رها کن
- از گذشته عبرت بگیر، سپس از آن عبور کن
- تمام توانت را بر خلق آیندهای متمرکز کن که در دستان توست
این است گذار از زیستِ گذشتهمحور به زیستِ آیندهساز: دگرگونی طرحوارههای «شکست» به طرحوارههای «امید» و «انگیزه». آیندهای روشن، نه در حسرت دیروز، که در ساختن امروز رقم میخورد.