فرهنگی

امام صادق علیه السلام

كُونُوا دُعاةً لِلنّاسِ بِغَيرِ ألسِنَتِكُم ، لِيَرَوا مِنكُمُ الوَرعَ و الاجتِهادَ و الصَّلاةَ و الخَيرَ ، فإنَّ ذلكَ داعِيَةٌ .

مردم را به غير زبان خود دعوت كنيد، تا پارسايى و كوشايى در عبادت و نماز و خوبى را از شما ببينند؛ زيرا اينها خود دعوت كننده است.

امام صادق(ع) در این حدیث شریف، دربارهٔ شیوهٔ دعوت به ارزشهای الهی ارائه میدهند:  

مردم را به غیر زبان خود دعوت کنید!

این جمله، کلیدی است که درِ فهم یک استراتژی تربیتی و اجتماعی را میگشاید. امام(ع) تأکید میکنند که رفتارهای عملی مانند پارسایی (ورع)، تلاش در عبادت (اجتهاد)، نماز و نیکی، ابزارهای اصلیِ دعوتاند.  

نکات علمی و حدیثی

۱. ورع (پارسایی)

در اصطلاح دینی، به معنای دوری از شبهات و حرامهاست. روانشناسی مدرن ثابت کرده که انسانها ناخودآگاه به سوی افرادی جذب میشوند که ثبات رفتاری و اخلاقی دارند. این جذابیت، زمینهای برای پذیرش پیامهای اخلاقی است.  

۲. اجتهاد در عبادت

تلاش پیوسته در بندگی، نشاندهندهٔ اصالت اعتقادات است. تحقیقات علوم اعصاب نشان میدهد که نظم و پایداری در رفتار، باعث فعالسازی «نورونهای آینه‌ای » در مغز دیگران میشود و آنها را به تقلید تشویق میکند.  

۳. نماز و نیکی

نماز، تجلی ارتباط با خداست و نیکی، زبان جهانی انسانیت. جامعهشناسی دین میگوید: «مناسک دینیِ آشکار» (مانند نماز) اگر همراه عمل صالح باشد، هویت جمعی می‌سازد و الهام‌بخش می‌شود.  

فرض کنید یک روز تمام حرفهای زیبا دربارهٔ اخلاق بزنید، اما خودتان در ترافیک بیحوصلگی کنید! مردم کدام را باور میکنند؟ حرف یا رفتار؟  

امام صادق(ع) به ما یاد میدهند که دعوت واقعی، بی‌صداست. وقتی پارسایی شما در معامله، تلاشتان در نماز شب، و محبتتان به همسایه، زنده باشد، دیگران خودبهخود میپرسند: «راز این آرامش و عزت چیست؟» اینجاست که زبانِ عمل، اعتماد میسازد و قلبها را میگشاید.  

امروز، در دنیایی که تبلیغاتِ کلامی خسته‌کننده شده، امام(ع) راه نجات را نشان میدهند: زیستنِ حقیقت، رساترین دعوت است. 

منبع حدیث: الکافی، جلد ۲، صفحه ۷۸، حدیث ۱۴