فرهنگی

رضایت فاطمه(س)، رضایت خداوند: تفسیر حدیثی نورانی از پیامبر اکرم(ص)

بررسی جایگاه حضرت زهرا(س) در هستی و نقش رضایت ایشان در سعادت انسان

پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند:

“إِنَّ اللَّهَ لَیَغْضبُ لِغَضَبِ فاطِمَةَ وَ یَرْضَی لِرِضَاهَا.”

“بی‌شک و یقیناً؛ خداوند با خشم و ناراحتی حضرت فاطمه علیهاالسلام، به خشم آمده و ناخشنود می‌شود و با خشنودی و رضایت ایشان، خشنود گشته و راضی می‌شود.”

(امالی شیخ مفید، ج۱، ص۹۴)

تفسیر و تحلیل:

این حدیث شریف که از طریق امام باقر(ع) از پدران بزرگوارشان از پیامبر اکرم(ص) نقل شده، یکی از بلندمرتبه‌ترین احادیث در شأن و مقام حضرت فاطمه زهرا(س) است. بیایند این بیان نورانی را از چند منظر بررسی کنیم:

۱. حقیقت بیانی: اتصال اراده‌ها

این حدیث نشان می‌دهد که:

· اراده و خواست حضرت فاطمه(س) کاملاً منطبق بر اراده الهی است

· میان رضایت ایشان و رضایت خداوند هیچ فاصله‌ای وجود ندارد

· این انطباق، منحصر به فرد و نشانه مقام خاص ایشان است

۲. علت این انطباق: فاطمه(س) تجلی صفات الهی

چرا رضایت و غضب فاطمه(س) این‌چنین با خداوند مرتبط است؟

· چون ایشان کمال عبودیت را تجسم بخشیده‌اند

· چون مظهر اسماء و صفات الهی در عالم انسانی هستند

· چون خواسته‌هایش از مجرای فطرت پاک و عقل کامل صادر می‌شود

۳. وسعت مفهومی: “غضب” و “رضایت” فاطمه(س)

این غضب و رضایت تنها به مسائل شخصی محدود نمی‌شود، بلکه شامل:

· دفاع از حق و عدالت

· حمایت از ولایت و امامت

· حفظ حریم دین و ارزش‌های الهی

· دفاع از مظلوم و ستمدیده

پاسخ به فرازهای تحلیلی:

الف) قطعیت انطباق رضایت و غضب

همان‌طور که در متن اشاره شده، این انطباق “یقینی و قطعی” است. این یعنی:

· این یک تعبیر مجازی یا مبالغه‌آمیز نیست

· یک حقیقت metaphysical در نظام هستی است

· همان‌طور که اطاعت از پیامبر(ص) اطاعت از خداست، رضایت فاطمه(س) هم رضایت خداست

ب) ضرورت شناخت حضرت زهرا(س)

برای تطبیق اعمال با رضایت ایشان، باید: ۱.سیره عملی حضرت فاطمه(س) را مطالعه کنیم ۲.خطبه‌ها و سخنان ایشان را عمیقاً بفهمیم ۳.مواضع ایشان در قبال حوادث صدر اسلام را تحلیل کنیم ۴.ویژگی‌های اخلاقی و عبادی ایشان را الگوی خود قرار دهیم

ج) نمونه‌های روشن از زمینه‌های رضایت و غضب

برخی موارد واضح که باعث رضایت حضرت فاطمه(س) می‌شود:

· دفاع از ولایت امیرالمؤمنین(ع) بعد از رحلت پیامبر(ص)

· احترام به مقام نبوت و حفظ سنت پیامبر(ص)

· تکریم شهدا و ایثارگران راه دین

· حمایت از مظلومان و مستضعفان

· رعایت عدالت اجتماعی و تقسیم عادلانه بیت‌المال

و مواردی که قطعاً باعث غضب ایشان می‌شود:

· تجاوز به حقوق اهلبیت(ع) و غصب مقامشان

· تحریف دین و بدعت‌گذاری در سنت پیامبر(ص)

· ستم به مردم و پایمال کردن حقوقشان

· تفرقه‌افکنی در جامعه اسلامی

· بی‌توجهی به ارزش‌های اخلاقی و دینی

کاربرد عملی در زندگی امروز:

۱. برای خودسازی فردی:

· از خود بپرسیم: اگر فاطمه(س) حاضر بود، از این کارم راضی می‌شد؟

· در تصمیم‌گیری‌های مهم معیار رضایت ایشان را ملاک قرار دهیم

· دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا را سرلوحه زندگی قرار دهیم

۲. برای روابط اجتماعی:

· در تعاملات، عدالت و انصاف را رعایت کنیم (چون فاطمه(س) از ستمگران خشمگین است)

· از مظلومان حمایت کنیم (چون فاطمه(س) مادر یتیمان و پناه درماندگان بود)

· وحدت اسلامی را تقویت کنیم (چون تفرقه باعث غضب الهی و غضب فاطمه(س) است)

۳. برای جامعه‌سازی:

· سیاست‌مداران: عدالت اجتماعی را پیاده کنند (فاطمه(س) برای گرفتن فدک قیام کرد)

· فرهنگیان: معارف فاطمی را ترویج دهند

· مردم: الگوی فاطمی را در خانواده‌ها زنده نگه دارند

چگونه شناخت خود را افزایش دهیم؟

مراحل کسب معرفت فاطمی:

۱. مطالعه مستمر: زندگی‌نامه، خطبه فدک، سخنان منسوب به ایشان ۲.تأمل عمیق: در هر واقعه تاریخی بپرسیم موضع فاطمه(س) چه بود؟ ۳.الگوگیری: ساده‌زیستی، قناعت، عبادت، حضور اجتماعی ایشان ۴.دعا و توسل: از خداوند بخواهیم شناخت حقیقی از ایشان به ما عطا کند

نکته امیدبخش:

همان‌طور که در تحلیل اشاره شده، “کار سختی نیست". زیرا:

· فطرت پاک انسان حقیقت را تشخیص می‌دهد

· هرچه بیشتر در این مسیر گام برداریم، شناخت ما بیشتر می‌شود

· خداوند به کسی که صادقانه بکوشد، راه نشان می‌دهد

جمع‌بندی و پیام اصلی:

این حدیث به ما می‌آموزد که: ۱.رضایت حضرت فاطمه(س) مقیاس الهی برای سنجش اعمال ماست ۲.شناخت ایشان ضرورت دینی و راه نجات است ۳.هماهنگی با رضایت فاطمه(س) = هماهنگی با رضایت خداوند ۴.این راه برای همه ممکن است و نیازمند اراده و تلاش است

پرسش پایانی برای تأمل: اگر بدانیم که خداوند همان‌طور خشمگین می‌شود که فاطمه(س)خشمگین می‌شود، آیا باز هم حاضریم کاری کنیم که باعث ناراحتی دختر پیامبر(ص) شود؟

وصیت عملی: امروز حداقل یک عمل انجام دهیم که می‌دانیم حضرت زهرا(س) از آن راضی است و از یک عمل که می‌دانیم باعث ناراحتی ایشان می‌شود، پرهیز کنیم.