فرهنگی

دستور به حِلْم در قرآن

قرآن مجيد حلم را از صفات خدای متعال دانسته و ازانبیاءِ خدا به عنوان انسان ‏هايى حليم ياد می کند و همه این ها برای آن است كه انسان از پروردگار خویش و اولیاء او درس بردباری آموخته و بدین واسطه خود را متخلّق به اخلاق الهی گرداند. مِن جمله آیاتی که در آن ها خدای متعال خود را حلیم معرّفی می فرماید این آیات است:

«وَ اللهُ غفورٌ حلیمٌ». و خداوند، آمرزنده و بردبار است.

 (بقره: ٢٢٥ )

«وَ اللهُ غنیّ ٌحلیمٌ». و خداوند بی نیاز و بردبار است.

( بقره: ٢٦٣ )

«وَ اللهُ علیمٌ حلیمٌ». و خداوند دانا و بردبار است. (نساء: ١٢ )

«وَ اللهُ شکورٌ حلیمٌ». و خداوند شكرگزار و بردبار است. ( تغابن : ١٧ )

خدای متعال حلیم است یعنی در برابر عصیان و نافرمانی بندگان از فرامین پروردگارشان، شتاب زده عمل ننموده و در عقوبت ایشان تعجیل نمی نماید و همیشه برای بندگان خود درب توبه و راه بازگشت را باز نموده است.

خدای متعال در قرآن کریم در بیان رفتار حلیمانه مقابل کردار ناپسند دیگران می فرماید: «ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِما يَصِفُونَ».‏ بدى را به بهترين راه و روش دفع كن (و پاسخ بدى را به نيكى ده) ما به آن چه توصيف مى ‏كنند آگاه تريم‏.( مؤمنون: ٩٦)

و در جای دیگری می فرماید: «وَ لا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَ لا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَداوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ». هرگز نيكى و بدى يكسان نيست؛ بدى را با نيكى دفع كن، ناگاه (خواهى ديد) همان كس كه ميان تو و او دشمنى است، گويى دوستى گرم و صميمى است.(فصّلت: ٣٤)

از آیه بالا آشکار می شود که نتیجه حلم پیشه کردن و بردباری در مقابل رفتار نابخردانه دیگران آن است که دشمنی ها مبدّل به دوستی می گردد، البته این قاعده استثناء هم دارد، گاهی اوقات خباثت نفس گروهی به جائی می رسد که در مقابل حلم و بردباری دیگران سوء استفاده نموده و به بد رفتاری خود ادامه می دهند. امّا طبق فرمایش قرآن، قاعده اولیّه آن است که این حلم و بردباری در برطرف شدن دشمنی و رفع کدورت، مفید و موثّر واقع شود