فرهنگی

فریاد شادی کودک، شرط برکت خانه

خـانـه‌ى بـی‌بـركـت

 پیامبر‌اکرم (ﷺ): «بَيتٌ لا صِبيانَ فيهِ لا بَرَكَةَ فيهِ».

در خانه‌اى كه كودكان نباشند، بركت نيست. 

 📚 كنز العمّال : ح٤٤٤٢٥

تفسیر حدیث خـانـه‌ى بـی‌بـركـت با استناد به قرآن کریم

این حدیث گرانقدر در نگاهی عمیق‌تر، فراتر از یک توصیه ساده خانوادگی، به فلسفه وجودی و کارکردهای روانی-اجتماعی حضور کودک در کانون خانواده می‌پردازد.

۱. کودک، نماد «زندگی» و «امید»

· تفسیر: خانه‌ای که در آن صدای کودکی نباشد، خانه‌ای «ساکت» و در معنا، «مرده» است. شادمانی، تحرک، شور و کنجکاوی کودک است که به خانه روح و جان می‌دمد. کودک با وجودش، به خانواده «انگیزه» و «چشمانداز آینده» می‌بخشد. پدر و مادر برای او تلاش می‌کنند، آرزو می‌پرورانند و برای تأمین آینده‌اش میکوشند. این امیدواری و حرکت، خود بزرگ‌ترین مصداق برکت است.

· پشتوانه قرآنی: قرآن کریم در توصیف نعمت‌های الهی، فرزندان را «زینت زندگی دنیا» معرفی می‌کند:

  «الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا» (سوره کهف، آیه ۴۶)

  · «مال و فرزندان، زینت زندگی دنیا هستند.»

  · نکته: زینت بودن، فراتر از یک وجود فیزیکی است. کودک به زندگی معنا و زیبایی می‌بخشد و این همان برکت است.

۲. کودک، منبع «لطف» و «رحمت» الهی

· تفسیر: برکت، تنها به معنای افزایش مادی نیست. برکت، «ثبات نعمت»، «خیریت در آن» و «حضور رحمت الهی» است. حضور کودک، محبت را در خانه جاری می‌سازد، دل‌های پدر و مادر را نرم می‌کند و فضایی از گذشت و فداکاری ایجاد می‌نماید. این فضایل اخلاقی، جاذبه رحمت الهی هستند.

· پشتوانه قرآنی: در داستان حضرت ابراهیم (ع)، وقتی فرشتگان به ایشان مژده فرزند می‌دهند، همسرش ساره تعجب می‌کند:

  «قَالَتْ يَا وَيْلَتَىٰ أَأَلِدُ وَأَنَا عَجُوزٌ وَهَٰذَا بَعْلِي شَيْخًا إِنَّ هَٰذَا لَشَيْءٌ عَجِيبٌ. قَالُوا أَتَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ رَحْمَتُ اللَّهِ وَبَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ» (سوره هود، آیات ۷۲-۷۳)

  · «[ساره] گفت: “ای وای! آیا من فرزند می‌آورم با اینکه پیرزنم و این شوهرم نیز پیرمردی است؟ به راستی این چیز شگفت‌انگیزی است.” [فرشتگان] گفتند: “آیا از فرمان خدا تعجب می‌کنی؟ رحمت خدا و برکت‌هایش بر شما خاندان [باد].»

  · نکته: فرشتگان، تولد فرزند (اسحاق) را مستقیماً به «رحمت خدا» و «برکاتش» بر خانواده ابراهیم (ع) مرتبط دانستند.

۳. هشدار درباره «سبک زندگی مدرن»

· تفسیر: این حدیث در عصر امروز، هشداری جدی است. در سبک زندگی مدرن که بر محور «فردیت» و «راحتی شخصی» می‌چرخد، داشتن فرزند گاهی به عنوان «مزاحم» یا «بار هزینه» دیده می‌شود. پیامبر (ص) به ما یادآوری می‌کنند که این نگاه، نگاهی کوتاه‌مدت و مادی است. چه بسیار خانه‌های مجلل و ثروتمندی که به دلیل نداشتن فرزند، از شادی و برکت خالی‌اند و چه بسیاری خانه‌های ساده که با قهقهه کودکان، پر از نور و برکت شده‌اند.

· پشتوانه قرآنی: قرآن کریم در جایی دیگر می‌فرماید:

  «نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِيَّاهُمْ» (سوره انعام، آیه ۱۵۱)

  · «ما شما و آنان [=فرزندانتان] را روزی می‌دهیم.»

  · نکته: این آیه، نگرانی از روزی فرزند را بی‌مورد می‌داند. خداوند قادر است برکت روزی را به همراه فرزند عطا کند.

جمع‌بندی نهایی تفسیر حدیث بیت لا صبیان فیه لا برکة فیه

کلام پیامبر (ص) تنها یک توصیه اخلاقی نیست؛ یک قانون تربیتی و اجتماعی است. کودکان، تنها مصرف‌کننده نیستند؛ آنان سرمایه‌های انسانی، منبع عاطفه و مجرای برکت الهی هستند. آنان به زندگی معنا می‌بخشند، صفا ایجاد می‌کنند و جامعه را از پیری و نابودی نجات می‌دهند.

نکته مهم: این حدیث به معنای نفی مشکلات و سختی‌های تربیت فرزند نیست، بلکه به این معناست که خیر و برکت ناشی از حضور آنان، به مراتب بر دشواری‌هایش می‌چربد.

همچنین این روایت، هرگز قصد بی‌احترامی به خانواده‌های بی‌فرزند را ندارد، بلکه حکم یک اصل کلی و آرمانی را دارد که جامعه اسلامی باید به سمت آن حرکت کند. در روز جهانی کودک، این حدیث به ما یادآوری می‌کند که باید برای کودکانمان، «خانه‌هایی پربرکت» بسازیم، نه فقط خانه‌هایی پر از وسایل.