فرهنگی

تعادل در روابط اجتماعی؛ پیام هشداردهنده امام علی(ع) درباره نفاق و تفرقه

امام علی علیه‌السلام: «كَثرَةُ الوِفاقِ نِفاقٌ، كَثرَةُ الخِلافِ شِقاقٌ»؛ موافقتِ زياد [نشانه] نفاق است؛ مخالفتِ زياد [نشانه] دشمنى است.

این حدیث گهربار از امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) هشداری ژرف درباره دو آفت خطرناک در روابط اجتماعی و دینداری است:

«كَثرَةُ الوِفاقِ نِفاقٌ»؛ زیاده‌روی در موافقت، نشانه نفاق است. تأکید می‌کند که همیشه و در همه چیز، بدون تفکر و صرفاً برای جلب نظر دیگران با آنها موافقت کردن، نشانه‌ای از نفاق (دو رویی) است. این رفتار، فاقد صداقت و برخاسته از ترس، تملق یا منفعت‌طلبی است و شخصیت حقیقی فرد را پنهان می‌کند. ایمان واقعی نیازمند اندیشه و شجاعت ابراز نظر صحیح است، نه دنباله‌روی بی‌قید.

«كَثرَةُ الخِلافِ شِقاقٌ»؛ زیاده‌روی در مخالفت، نشانه دشمنی و تفرقه‌انگیزی است. در مقابل، مخالفتِ همیشگی، بی‌دلیل و لجوجانه با دیگران نیز آفتی بزرگ است که به شقاق (دشمنی، جدایی و تفرقه) می‌انجامد. این رفتار، روحیه همکاری، وحدت و صلح را در جامعه نابود می‌کند و ریشه در کینه، خودخواهی یا عدم تحمل دیدگاه‌های مخالف دارد.

تعادل، صداقت و میانه‌روی را در روابط انسانی و بیان عقاید را امام ترسیم می‌کند. مسلمان باید هم از تملق و چاپلوسیِ بی‌پایه (که نشانه نفاق است) بپرهیزد و هم از مخالفت‌جوییِ بی‌حکمت و تفرقه‌انگیز (که نشانه دشمنی است). حق‌گویی همراه با حکمت و رعایت مصلحت، و احترام متقابل حتی در اختلاف نظر، نشانه سلامت ایمان و خردمندی است.