فرهنگی

پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تداوم سلطه گروه تحریر الشام بر سوریه، پیامدهای سیاسی و امنیتی را تشدید خواهد کرد و تأثیری زیادی بر مطالعات فرقه‌های جهان اسلام خواهد گذاشت.

 این روند، فضایی نوین را برای بازخوانی تقابل تاریخی «حزب اموی» (نماد سقیفه و جریان سلفی تکفیری) با «حزب علوی» (نماد گرایش‌های شیعی) فراهم میسازد؛ تقابلی که پس از گذشت بیش از یک هزاره، اکنون از زیر آوار منازعات کلامی و سیاسی سر برآورده و میتواند چهره جهان اسلام را با چالش‌هایی بی‌سابقه روبه‌رو کند.  

در این میان، غیبت جریانهای اصیلِ نقد و گفت‌وگوی میان مذهبی، ممکن است به نتایج هشداردهنده زیر بینجامد:  

۱. تقلیل گفتمان اسلامی به رویکردهای فرقه‌گرایی:  

   - تاثیرپذیری مطالعات اسلامی از جریانهای غربی و برخی محافل سنتی، به‌جای حل اختلافات، به تعمیق شکاف شیعه و اهل سنت دامن خواهد زد.  

۲. افراط گرایی واکنشی در جریانهای شیعی:

   - برخی گرایشهای تندرو شیعی ممکن است با تمرکز افراطی بر نقاط اختلاف تاریخی، به جای تاکید بر مشترکات، به قطبی سازی دامن بزنند.  

۳. بازسازی اسطوره معاویه؛ الگوی خلافت یا نماد استبداد؟ 

   - احیای چهره معاویة بن ابوسفيان به‌عنوان «الگوی حکمرانی اسلامی» در میان بخشی از مسلمانان سنی، میتواند تاریخ‌نگاری اسلامی را با تحریرهای ایدئولوژیک همراه سازد.  

۴. نوزایی نمادهای اموی در گفتمان سلفی معاصر:

   - احیای شعارها، شخصیتها و روایت‌های وابسته به حزب اموی در جهان اسلام سنی، به بازتولید گفتمان‌های تعارض آفرین بینجامد.  

۵. تضعیف پروژه تقریب؛ تهدیدی برای امت واحده:  

   - گسترش این روندها، دستاوردهای دهه‌ها ساله تلاش برای تقریب مذاهب و همگرایی شیعه و سنی را در معرض خطر قرار خواهد داد.