فرهنگی

اهل معروف باش! تفسیر نامه ۳۱ نهج‌البلاغه

✴️ مقدمه

در نامه ۳۱ نهج‌البلاغه، امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام پدری مهربان است که به فرزندش امام حسن علیه‌السلام وصایایی جاودانه می‌آموزد. این نامه، منشور تربیتی و اخلاقی زندگی مؤمنانه است. یکی از فرازهای درخشان آن، دعوت به «امر به معروف و نهی از منکر» است؛ اصلی که اگر در جامعه زنده بماند، ارزش‌ها پایدار و فساد ریشه‌کن می‌شود.

📜 متن نامه ۳۱

 وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ تَکُنْ مِنْ أَهْلِهِ، وَأَنْکِرِ الْمُنْکَرَ بِيَدِکَ وَلِسَانِکَ، وَبَايِنْ مَنْ فَعَلَهُ بِجُهْدِکَ

امر به معروف کن تا از اهل آن باشی، و با دست و زبانت منکر را انکار نما، و با تمام توانت از کسی که عمل زشت انجام می‌دهد، دوری گزین.

تفسیر و تحلیل

امام علی علیه‌السلام در این فراز، سه فرمان اخلاقی و اجتماعی می‌دهد که هریک پایه‌ای از سلامت جامعه است:

1. امر به معروف کن تا اهل آن باشی

تنها کسی می‌تواند دیگران را به نیکی دعوت کند که خودش از اهل معروف باشد.

یعنی با رفتار، گفتار و منش خود، نیکی را در زندگی‌ات جاری کن تا سخنت اثرگذار باشد.

2. با دست و زبانت منکر را انکار کن

انکار منکر فقط با زبان نیست؛ گاهی باید عملی و قاطع در برابر فساد ایستاد.

دست، نماد اقدام عملی است؛ یعنی در برابر ظلم، بی‌عدالتی، دروغ و بی‌حیایی، بی‌تفاوت نباش.

زبان، ابزار روشنگری و نصیحت است؛ تذکر، گفت‌وگو، و روشنگری نرم ولی قاطعانه.

3. با اهل منکر قطع رابطه کن

دوری از گناهکار، به معنای نفرت از شخص نیست بلکه بی‌اعتنایی به عمل زشت اوست.

وقتی جامعه نسبت به منکر بی‌تفاوت می‌شود، زشتی‌ها عادی و معروف‌ها فراموش می‌شوند.

🌱 پیام اخلاقی

امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌خواهد بگوید: نیکی فقط گفتنی نیست، زیستنی است؛

و مبارزه با بدی فقط شعار نیست، رفتاری آگاهانه و شجاعانه است.

جامعه‌ای که در آن مردم به معروف امر نکنند و منکر را انکار ننمایند، آرام‌آرام به ظلم، فساد و دروغ عادت می‌کند. اما هرکس در راه خیر و اصلاح قدم بردارد، به تعبیر امام، «از اهل معروف» خواهد بود؛ یعنی از کسانی که نیکی در وجودشان نهادینه شده است.

این فراز از نامه ۳۱، راه و رسم «زندگی مؤمنانه» را به ما می‌آموزد:

عمل کن، نه فقط بگو.

در برابر منکر بایست، نه این‌که از آن بگریز.

اهل معروف باش تا جامعه‌ات از تاریکی دور بماند.