فرهنگی

امتحان در ظلم و انصاف، تأملی در بندهای ۱۲ و ۱۳ دعای چهاردهم صحیفه سجادیه

در فرازهای بلند دعای چهاردهم صحیفه سجادیه، امام زین‌العابدین علیه‌السلام ما را با ظرافتی بی‌نظیر به عمق رابطه انسان با خدا، و چالش‌های اخلاقی در مواجهه با ظلم و بلا می‌برد. بندهای ۱۲ و ۱۳ این دعا، از جمله بخش‌هایی هستند که هم جنبه تربیتی دارند و هم نگاهی توحیدی به عدالت و قضاوت الهی.

🔰 بند دوازدهم: فتنه ناامیدی و امنیت کاذب

 اللَّهُمَّ لَا تَفْتِنِّي بِالْقُنُوطِ مِنْ إِنْصَافِكَ…  خدایا! مرا به ناامیدی از عدل و انصاف در عرصۀ امتحان قرار نده… در این بند، امام سجاد(ع) از دو فتنه بزرگ یاد می‌کند:

1. قنوط از انصاف الهی: یعنی در برابر ظلمی که دیده‌ای، گمان نبری که خدا عدالت را فراموش کرده است.

2. امنیت ظالم از انکار الهی: یعنی ظالم به‌خاطر تأخیر در عذاب، احساس مصونیت کند و بر ظلمش پافشاری نماید.

امام(ع) از خدا می‌خواهد که این دو فتنه، او و دشمنش را در بر نگیرد؛ زیرا یکی به یأس می‌انجامد و دیگری به طغیان.

 وَ عَرِّفْنِي مَا وَعَدْتَ مِنْ إِجَابَةِ الْمُضْطَرِّينَ . و مرا با اجابتی که نسبت به دعای بیچارگان وعده دادی آگاه ساز.

این جمله، امیدبخش‌ترین بخش دعاست؛ یادآوری اینکه خداوند، دعای مضطر را بی‌پاسخ نمی‌گذارد.

🔰 بند سیزدهم: رضایت به قضا و هدایت به اقوم

 اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ… خدایا! بر محمد و آلش درود فرست…

در این بند، امام(ع) از خداوند می‌خواهد:

- توفیق پذیرش قضا و قدر: چه سود باشد، چه زیان؛ انسان باید در برابر آنچه خدا مقدر کرده، تسلیم باشد.

- رضایت به آنچه گرفته یا داده شده: یعنی حتی اگر چیزی از ما گرفته شود، باید آن را در مسیر حکمت الهی ببینیم.

- هدایت به اقوم و اسلم: یعنی راهی که هم درست‌تر است و هم سالم‌تر؛ نه فقط از نظر ظاهر، بلکه از نظر عاقبت و حقیقت.

این بند، اوج تسلیم و توکل است؛ جایی که انسان، نه فقط به عدالت خدا، بلکه به حکمت و رحمت او اعتماد می‌کند.

نتیجه‌گیری

دعای چهاردهم صحیفه سجادیه، به‌ویژه بندهای ۱۲ و ۱۳، ما را با دو اصل بنیادین تربیت اسلامی آشنا می‌کند:  

۱. مقاومت در برابر ناامیدی و طغیان  

۲. رضایت به قضا و طلب هدایت در مسیر سالم‌تر

امام سجاد(ع) در این دعا، ما را به تعادل میان عدالت‌خواهی و تسلیم، میان دعا و رضایت، و میان انتظار و توکل دعوت می‌کند. باشد که با تأمل در این فرازها، دل‌های ما در برابر ظلم، صبورتر و در برابر قضا، آرام‌تر شود.