از حریم خصوصی تا انزوای عاطفی: هزینههای سنگین بیسوادی رسانهای
از حریم خصوصی تا انزوای عاطفی: هزینههای سنگین بیسوادی رسانهای
نداشتن سواد رسانهای میتواند برای فرد و خانواده هزینههای مادی و معنوی سنگینی به همراه داشته باشد. یکی از بارزترین این هزینهها، «نقصض حریم خصوصی» است. بسیاری از کاربران، به دلیل عدم آگاهی، اطلاعات شخصی و تصاویر خود را در معرض دید همگان قرار میدهند و خود را در دام کلاهبرداران و سوءاستفادهگران میاندازند. این عمل نه تنها برای خود فرد، که برای امنیت کل خانواده نیز تهدید محسوب میشود.
آسیب دیگر، «اعتیاد اینترنتی» است؛ اختلالی که با علائمی مانند کمتحرکی، اضطراب، افسردگی و انزوا همراه است. وقتی استفاده از فضای مجازی از کنترل خارج شود، سلامت جسم و روان را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد. بر اساس قاعده فقهی «لاضرر»، هر امری که موجب ضرر به نفس انسان شود، حرام است و اعتیاد به رسانه نیز از مصادیق آن است.
اما شاید یکی از عمیقترین آسیبها، «تضعیف کانون خانواده» باشد. وقتی هر عضو خانواده در گوشهای با تلفن همراه خود مشغول است، ارتباطات چشمی و کلامی کمرنگ شده و همدلی و صمیمیت جای خود را به سکوت و بیتفاوتی میدهد. این گسست عاطفی، بنیان خانواده را از درون میپوساند و آن را در برابر بحرانها آسیبپذیر میکند.
در مقابل این تهدیدات، سواد رسانهای همانند یک واکسن عمل میکند. خانوادهای که با این مهارت مسلح شده باشد، میتواند مرزهای مشخصی برای استفاده از رسانه تعریف کند، حریم خصوصی را حفظ نماید، روابط عاطفی را تقویت کند و در نهایت، فضای خانه را از یک اردوگاه مجازی پرخطر، به یک پناهگاه امن و آگاه تبدیل کند.