معیار واقعی شیعه بودن چیست؟، پاسخی روشنگرانه از حضرت فاطمه زهرا (س) که هر محب اهل بیت باید بداند
معیار واقعی شیعه بودن چیست؟، پاسخی روشنگرانه از حضرت فاطمه زهرا (س) که هر محب اهل بیت باید بداند
گاهی تصورات ما از مفاهیم دینی، یا بیش از حد سختگیرانه میشود و ما را به ورطه یأس میکشاند، یا آنقدر سهلانگارانه که گمان میکنیم تنها با یک ادعا میتوان به همه چیز رسید. داستان مردی که همسرش را نزد بانوی دو جهان میفرستد، و پاسخی که از ایشان میشنود، یکی از ژرفترین و امیدبخشترین درسهای زندگی است. این روایت، ترازوی دقیقی در دستان ما میگذارد تا خود را با حقیقت محک بزنیم.
ماجرا از این قرار بود: مردی با دغدغهای عمیق،همسرش را نزد حضرت فاطمه (س) میفرستد تا بپرسد: «آیا من از شیعیان شما هستم؟»
پاسخ اول حضرت زهرا (س): معیار عمل حضرت در پاسخ اولیه،معیاری روشن و بیچشمچشم ارائه میدهند:«إِنْ كُنْتَ تَعْمَلُ بِمَا أَمَرْنَاكَ، وَ تَنْتَهِي عَمَّا زَجَرْنَاكَ عَنْهُ فَأَنْتَ مِنْ شِيعَتِنَا، وَ إِلَّا فَلَا.» اگر به آنچه فرمان دادهایم عمل کنی و از آنچه نهی کردهایم دوری کنی، از شیعیان مایی؛ وگرنه نه.
این پاسخ، ستون فقرات تشیع را نشان میدهد: اطاعت عملی از دستورات و دوری از محرمات. شیعه بودن، یک هویت اسمی و احساسی محض نیست؛ یک تعهد عملی است.
واکنش مرد: ترس از عاقبت مرد با شنیدن این پاسخ،نگران میشود و فریاد برمیآورد: «وای بر من! چه کسی است که از گناهان جدا باشد؟! پس اگر من از شیعیان شما نباشم، جاودانه در آتش خواهم بود!» این نگرانی،دغدغهای است که بسیاری از ما داریم: ترس از اینکه مبادا اشتباهات و گناهان کوچک و بزرگمان، ما را برای همیشه از دایره رحمت الهی خارج کند.
پاسخ نهایی و امیدبخش حضرت زهرا (س): تفاوت میان “محب” و “شیعه” اینجاست که حضرت فاطمه(س) با کلامی مادرانه و حکیمانه، تمام نگرانیها را میزدایند و حقیقتی بزرگ را آشکار میسازند. ایشان میفرمایند:«قُولِي لَهُ: لَيْسَ هَكَذَا!» «به او بگو: ماجرا اینطور که تو فکر میکنی نیست!»
سپس حضرت توضیح میدهند که دو گروه هستند:
1. شیعیان واقعی (خِيَارِ أَهْلِ الْجَنَّةِ): اینان کسانی هستند که هم در محبت قلبیشان خللی نیست و هم در عمل به دستورات الهی و ترک محرمات، ثابتقدم هستند. اینان بهترین اهل بهشت هستند.
2. محبان راستین (مُحِبِّينَا وَ مُوَالِي أَوْلِيَائِنَا، وَ مُعَادِي أَعْدَائِنَا): اینان کسانی هستند که:
· ما را دوست دارند.
· با دوستان ما دوست و با دشمنان ما دشمنند.
· در دل و زبانشان به ما تسلیم هستند. اما مرتکب گناهان میشوند و گاهی از دستورات ما سرپیچی میکنند.
عاقبت این محبان چیست؟ حضرت فاطمه(س) با بیانی روشن، سرنوشت این گروه را اینگونه ترسیم میکنند:«آنها به خاطر محبتشان، نهایتاً به بهشت میروند؛ اما…»
اما باید پاک شوند. بهشت، جایگاه پاکان است.
مسیر پاکسازی محبان: حضرت سه مسیر برای پاکسازی گناهان محبان بیان میفرمایند:
1. در دنیا: از طریق بلاها و مصیبتها که کفاره گناهان میشوند.
2. در برزخ و قیامت: با سختیهای عرصات قیامت و عذابهای آن.
3. در آخرت: با ورود به طبقه بالای جهنم (الطَّبَقِ الْأَعْلَى) و عذاب دیدن برای مدتی.
پایان امیدوارکننده: نجات به برکت محبت و سپس آن وعده طلایی و امیدبخش:
«تا اینکه ما آنان را به برکت محبتشان به ما، [از جهنم] نجات میدهیم و به سوی خود منتقل میکنیم.»
درسهای کلیدی این روایت برای زندگی ما
· تشویق به عمل: پاسخ اول حضرت، به ما هشدار میدهد که نباید تنها به ادعای محبت بسنده کنیم. باید برای اطاعت از دستورات الهی و ترک گناهان تلاش کنیم.
· دوری از یأس: پاسخ دوم حضرت، هرگونه یأس و ناامیدی از رحمت خدا را از بین میبرد. خداوند آنقدر کریم است که حتی محبت خالصانه به اولیایش را بیپاسخ نمیگذارد.
· ارزش محبت: این روایت، ارزش والای محبت به اهل بیت (ع) و دشمنی با دشمنانشان را نشان میدهد. این محبت، سکهای است که در پیشگاه الهی، ارزش نجات دارد.
· عدالت الهی: بهشت، جایگاه پاکان است. اگر با گناه، دچار آلودگی شدهایم، باید در مسیر پاکسازی قرار بگیریم، چه در دنیا، چه در آخرت. این، عدالت محض خداست.
پس بیاییم همیشه این کلام حضرت زهرا (س) را آویزه گوش کنیم: هم در عمل بکوشیم تا به جرگه شیعیان واقعی نزدیک شویم، و هم با محبت راستین به اهل بیت، امیدوار به رحمت بیکران الهی باشیم.
