فرهنگی

رجعت در مکتب شیعه؛ بازگشت مؤمنان و کافران محض برای تحقق عدالت الهی

❓ رجعت چیست و چه فایده‌ای بر آن مترتب است؟

🔹 نکته اول:  

رجعت در لغت به معنای بازگشت است، و در اصطلاح شیعی، به بازگشت گروهی از اموات پس از نهضت جهانی امام مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف به دنیا اطلاق می‌شود. این بازگشت تا پس از دوران حکومت حضرت نیز ادامه دارد و از عقاید اختصاصی مذهب امامیه است (مصنفات شیخ مفید، ج۷، ص۳۲).

🔹 نکته دوم:  

در روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام، اعتقاد به رجعت از اصول مذهب شمرده شده است. امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:  

«لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُؤْمِنْ بِكَرَّتِنَا»؛  

یعنی: «از ما نیست کسی که به رجعت ما ایمان نداشته باشد» (من لا يحضره الفقيه، ج۳، ص۴۵۸؛ الإيقاظ من الهجعة، ص۶۰).

🔹 نکته سوم:  

رجعت عمومی نیست، بلکه مخصوص مؤمنان خالص و کافران محض است. امام صادق علیه‌السلام تصریح می‌فرمایند:  

«إِنَّ الرَّجْعَةَ لَيْسَتْ بِعَامَّةٍ وَ هِيَ خَاصَّةٌ، لَا يَرْجِعُ إِلَّا مَنْ مَحَضَ الْإِيمَانَ مَحْضاً أَوْ مَحَضَ الشِّرْكَ مَحْضاً» (بحار الأنوار، ج۵۳، ص۳۹).

🔹 نکته چهارم:  

مرحوم سید مرتضی رحمه‌الله در تبیین فلسفه رجعت می‌فرماید:  

«هدف از رجعت مؤمنان، رسیدن به ثواب یاری امام و مشاهده حکومت عدل آن بزرگوار است. همچنین رجعت دشمنان برای انتقام از آنان در دنیاست تا اهل ایمان از ظهور حق و برتری کلمه اهل حق لذت ببرند» (رسائل الشریف المرتضی، ج۱، ص۱۲۵).

عذاب ظالم در آخرت؛ انتقام یا بازدارندگی؟ نگاهی قرآنی و روایی به مسئله ظلم

🔥 سوختن ظالم در آخرت، نفعی مستقیم برای مظلوم ندارد؛ اما معنای عدالت را تثبیت می‌کند.

در نگاه توحیدی، ظلم امری مذموم و محکوم است، و پروردگار عالم برای آن عقوبتی سخت در دنیا و آخرت مقرر کرده است. اما آیا عذاب اخروی ظالم، نفعی برای مظلوم دارد؟ پاسخ این پرسش را باید در چند نکته کلیدی جست‌وجو کرد:

🔹 نکته اول: انسان مؤمن نباید در دنیا زیر بار ظلم برود. اگر حقی از او ضایع شد، باید در حد توان برای احقاق آن تلاش کند. مظلوم‌بودن فضیلت نیست؛ مقاومت در برابر ظلم فضیلت است.

🔹 نکته دوم: بسیاری از ظالمان، بخشی از عقوبت خود را در همین دنیا می‌چشند. سنت الهی چنین است که دنیا محل امتحان و جزای ابتدایی است، نه فقط آخرت.

🔹 نکته سوم: آتش جهنم برای تنبیه ظالم مهیا شده، نه برای نفع‌رسانی به مظلوم. مظلوم از عذاب ظالم لذت نمی‌برد؛ بلکه عدالت الهی را مشاهده می‌کند.

🔹 نکته چهارم: بشارت به عذاب، نقش بازدارندگی دارد. وقتی ظالم بداند که در قیامت گرفتار خواهد شد، شاید در دنیا دست از ظلم بردارد.

🌟 روایت نورانی امام سجاد علیه‌السلام:

 «مَا يَأْخُذُ الْمَظْلُومُ مِنْ دِينِ الظَّالِمِ أَكْثَرَ مِمَّا يَأْخُذُ الظَّالِمُ مِنْ دُنْيَا الْمَظْلُومِ» آنچه مظلوم از دین و ثواب ظالم می‌گیرد، بسیار بیشتر از آن چیزی است که ظالم از دنیای مظلوم گرفته است.  

📘 ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص ۲۷۲

✅ نتیجه اینکه: عذاب‌های اخروی برای تنبیه گناهکاران است، نه برای انتقام‌گیری به نفع مظلوم. اما مظلوم در قیامت، از پاداش‌هایی بهره‌مند می‌شود که از دین ظالم به او منتقل شده است؛ و این خود نوعی جبران الهی است.

شناخت نسل‌ها از بزرگترین تا بتا؛ هر نسل چه ویژگی‌هایی دارد؟

جامعه‌ی ما از نسل‌های مختلفی تشکیل شده؛ هر نسل با شرایط، فناوری و فرهنگ خاص خودش بزرگ شده و همین تفاوت‌ها باعث اختلاف دیدگاه، سبک زندگی و حتی نوع ارتباط می‌شن.

بیایید نسل‌ها رو بر اساس تقسیم‌بندی جهانی و معادل شمسی بشناسیم 👇

🔹 ۱۲۸۰ تا ۱۳۰۷ – بزرگترین نسل:

نسلی که دوران سخت اقتصادی و جنگ‌ها رو تجربه کرد؛ صبور، مسئولیت‌پذیر و وفادار.

🔹 ۱۳۰۷ تا ۱۳۲۴ – نسل خاموش (Silent Generation):

اهل نظم و کار، کم‌حرف اما پرکار؛ ارزش‌ها براشون مهم‌تر از تغییراته.

🔹 ۱۳۲۵ تا ۱۳۴۳ – نسل B یا Baby Boomers:

نسل رشد و سازندگی؛ سخت‌کوش، رقابت‌جو و عاشق پیشرفت.

🔹 ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۹ – نسل X:

میانه‌رو، مستقل و واقع‌گرا. هم تجربه‌ی دنیای سنتی دارن، هم با مدرنیته آشنا شدن.

🔹 ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۵ – نسل Y یا Millennials:

نسل تغییر، اینترنت و آرزوهای بزرگ؛ دنبال معنا، آزادی و تجربه‌های تازه.

🔹 ۱۳۷۶ تا ۱۳۹۱ – نسل Z:

نسل دیجیتال واقعی! سریع، خلاق، چندوظیفه‌ای و همیشه آنلاین.

🔹 ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۳ – نسل آلفا:

نسلی که از کودکی با هوش مصنوعی، تبلت و یادگیری دیجیتال بزرگ می‌شن.

🔹 ۱۴۰۴ تا ۱۴۱۹ – نسل بتا:

هنوز در راهه؛ نسلی که احتمالاً با دنیای ترکیب انسان و فناوری (AI + Human) رشد خواهد کرد.

📌 شناخت نسل‌ها یعنی شناخت زبان ارتباطی هر گروه؛ اگر بخوای مؤثر ارتباط بگیری، باید بدونی با کدوم نسل طرفی.

نفس پریشان عالم نمی‌شود؛ شرط دریافت حکمت در مکتب عرفان شیعی

🔹 علامه حسن‌زاده آملی در کتاب «گفتگو با علامه»، حدیثی از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل می‌کند:  «إنّ الحِكمةَ لَتَنزِلُ مِنَ السّماءِ، فلا تَدخُلُ قلباً فيهِ هَمُّ غَدٍ»  حکمت از آسمان نازل می‌شود، اما وارد قلبی نمی‌شود که در آن غم فردا باشد.

🔸 این سخن، کلید فهم رابطه‌ی بین آرامش درونی و دریافت معارف الهی است. نفس مطمئنه، آماده‌ی دریافت علوم و حکمت‌هاست؛ اما نفس مضطربه، به جایی نمی‌رسد. تعقل با تعلق جمع نمی‌شود. کسی که گرفتار پریشانی و اضطراب است، نمی‌تواند عالم شود.

🌱 بزرگان علم و معرفت، در مسیر تحصیل کمال، مشتهیات نفسانی را زیر پا گذاشتند. آنان با آرامش، تمرکز، و دل‌بستگی به معشوق حقیقی، به قله‌های علم رسیدند:  

شیخ طوسی، علامه حلی، محقق طوسی، فارابی، ملاصدرا، صاحب جواهر…

📚 اگر می‌خواهی بدانی چگونه می‌توان عالم شد، «کتاب‌های تذکره» را بخوان. شرح حال عالمان را ببین. آنان با دل آرام، نه دل‌آشوب، به حکمت رسیدند.

طلبه موفق کیست؟ مرزهای هویتی روحانیت در عصر تنوع شغلی

طلبه موفق کسی است که در مسیر تخصصی طلبگی خود به رشد و اثرگذاری رسیده باشد؛ نه کسی که صرفاً مشغول به هر فعالیتی باشد. کارویژه‌های روحانیت، آن دسته از فعالیت‌هایی هستند که به دانش تخصصی علوم اسلامی نیاز دارند: تدریس، تبلیغ، پاسخ‌گویی به شبهات، تربیت دینی، و حضور فعال در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی با محوریت دین.

اگر روحانی به جای پاسخ‌گویی به نیازهای دینی جامعه، به تعمیر خودرو یا مدیریت باشگاه بیلیارد بپردازد، هرچند ممکن است کار مفیدی انجام دهد، اما این فعالیت‌ها در چارچوب هویت طلبگی تعریف نمی‌شوند. افتخار روحانیت در این نیست که کشاورزی کند یا سگ‌های بیمار را تیمار کند؛ بلکه در این است که در جایگاه دینی خود بماند و آن را تقویت کند.

پرتاب‌شدگی هویتی یعنی فاصله گرفتن از مأموریت اصلی. همان‌طور که از یک پزشک انتظار داریم در حوزه سلامت فعالیت کند، از یک روحانی نیز انتظار می‌رود در حوزه دین و اخلاق حضور مؤثر داشته باشد. اگر طلبه‌ای به دلیل اضطرار مالی یا خانوادگی به شغل غیرطلبگی روی آورد، قابل درک است؛ اما نباید آن را به عنوان «طلبگی نوین» معرفی کرد یا هویت روحانیت را با آن بازتعریف کرد.

هویت روحانیت، سرمایه‌ای است که باید حفظ شود؛ نه اینکه در مواجهه با انتظارات غیرواقعی جامعه، قربانی شود.