فرهنگی

عید فطر یکی از ۲ عید بزرگ اسلامی است که درباره آن احادیث و روایات بی‌شماری گفته شده است؛ این عید برای بندگانی است که در طول یک ماه بندگی از خوردن، آشامیدن، انجام اموری که رضایت خدا را در پی ندارد، کف نفس کرده و تقوای الهی پیش گرفتند. در پایان یک ماه روزه داری، روزی می‌رسد که خداوند متعال در آن روزه داری را حرام و برای آن کسانی که استفاده معنوی از ایام رمضان بردند، عید برپا می‌کند. بسیاری از اهل بیت ما، بزرگان و اهل معرفت، از عید فطر به عنوان عید اولیای خدا یاد می‌کنند؛ یعنی این عید از آنِ کسانی است که در طول یک ماه بر اثر اطاعت و بندگی خدا به فرح و شادمانی و حالتی روحانی دسترسی پیدا کردند. روزه داری، عبادت، استغفار و توبه فرصتی را برای معنوی بودن و رسیدن به درجه عالی معنوی مؤمنان فراهم آورده است.

روز اول ماه شوال را بدین سبب عید فطر خوانده‌اند که در این روز، امر امساک و صوم از خوردن و آشامیدن برداشته شد و رخصت داده شد که مؤمنان در روز افطار کنند و روزه خود را بشکنند. فطر و فطور به معنای خوردن و آشامیدن است و گفته شده است که به معنای آغاز خوردن و آشامیدن نیز هست. به همین دلیل است که پس از اتمام روز و هنگام مغرب شرعی در روزهای ماه رمضان، انسان افطار می‌کند.

۱- پس از نماز صبح و نماز عيد، تكبيراتى كه در شب عيد پس از نماز فريضه خوانده شد را بخواند:

اللّهُ أَكبَرُ اللّهُ أَكبَرُ لا إلهَ إلا اللّهُ وَ اللّهُ أَكبَرُ اللّهُ أَكبَرُ وَ لِلهِ الحَمدُ الحَمدُ لِلَّهِ عَلَى ما هَدانَا وَ لَهُ الشُّكْرُ عَلى ما أَوْلانَا 

۲- پس از نماز صبح دعايى را كه سيّد روايت كرده: «اللّهم انى توجّهت اليک بمحمّد امامى…» بخوان، و شيخ خواندن اين دعا را پس از نماز عيد ذكر كرده.

۳- كنار گذاشتن زكات فطر پيش از نماز عيد.

۴- غسل، و بهتر است اگر ممكن شود آن را در نهر انجام دهد، و وقت آن پس از طلوع فجر است تا زمان بجا آوردن نماز عيد و چون خواستى غسل كنى بگو:

اللَّهُمَّ إِيماناً بِكَ وَ تَصديقاً بِكِتابِكَ وَ اتِّباعَ سُنَّةِ نَبِيِّكَ مُحمّدٍ صَلّى اللّه عَلَيهِ وَ آلهِ

آنگاه «بسم الله» بگو و غسل را بجاى آر، و هنگامی‌كه از غسل فارغ شدى بگو:

اللّهُمَّ اجعَلهُ كَفّارَةً لِذُنوبی وَ طَهِّر دِينی اللّهُمَّ أَذهِب عَنّی الدَّنَسَ.

۵- پوشيدن جامۀ نيكو و بكار بردن بوى خوش، رفتن به صحرا براى بجا آوردن نماز عيد در زير آسمان، و خوردن مقدار كمى از تربت سيّدالشهدا عليه السّلام كه برای هر دردى شفاست مستحبّ است.

۶- پس از طلوع آفتاب و هنگامی‌كه آماده بيرون رفتن شدى، اين دعا را بخوان:

اللَّهُمَّ مَن تَهَيَّأَ في هَذَا اليَومِ أَو تَعَبَّأَ أَو أَعَدَّ وَ استَعَدَّ لِوِفَادَةٍ إِلَى مَخلُوقٍ رَجاءَ رِفدِهِ وَ نَوَافِلِهِ وَ فَواضِلِهِ وَ عَطاياهُ فَإِنَّ إِلَيكَ يا سَيِّدی تَهْيِئَتِی وَ تَعْبِئَتِی وَ إِعدَادی وَ استِعدَادی رَجَاءَ رِفدِكَ وَ جَوَائِزِكَ وَ نَوَافِلِكَ وَ فَوَاضِلِكَ وَ فَضائلِكَ وَ عَطَاياكَ وَ قَد غَدَوتُ إِلَى عِيدٍ مِن أَعيَادِ أُمَّةِ نَبيِّكَ مُحمّدٍ صَلَواتُ اللَّهِ عَلیهِ وَ عَلى آلهِ وَ لَمْ أَفِدْ إِلَيكَ اليَومَ بِعَمَلٍ صَالِحٍ أَثِقُ بهِ قَدَّمْتُهُ وَ لا تَوَجَّهتُ بِمَخلُوقٍ أَمَّلْتُهُ وَ لَكِنْ أَتَيْتُكَ خَاضِعاً مُقِرّا بِذُنُوبِی وَ إِسَاءَتِی إِلَى نَفْسِی فَيَا عَظيمُ يَا عَظيمُ يَا عَظيمُ اغْفِر لِيَ الْعَظِيمَ مِنْ ذُنُوبِی فَإِنَّهُ لا يَغفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ إِلا أَنتَ يَا لا إِلَهَ إِلا أَنتَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ

۷- خواندن دو رکعت نماز عيد، در ركعت اول سوره هاى «حمد» و «اعلى» و سپس پنج تكبير بگويد، و بعد از هر تكبيرى دست به قنوت بردارد، و بگويد:

اللَّهُمَّ [أَنتَ أَهْلُ] أَهلَ الكِبرِياءِ وَ العَظَمَةِ وَ أَهلَ الجُودِ وَ الجَبَرُوتِ وَ أَهلَ العَفوِ وَ الرَّحمَةِ وَ أَهلَ التَّقوَى وَ المَغفرَةِ أَسأَلُكَ بِحَقِّ هَذَا اليَومِ الَّذی جَعَلتَهُ لِلمُسلِمِينَ عِيداً وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهِ عَلَيهِ وَ آلِهِ ذُخراً وَ شَرَفاً وَ مَزِيداً أَن تُصَلِّيَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحمَّدٍ وَ أَن تُدخِلَني فی كُلِّ خَيرٍ أَدخَلتَ فيهِ مُحمّداً وَ آلَ مُحمّدٍ وَ أَن تُخرِجَنِي مِن كُلِّ سُوءٍ أَخرَجتَ مِنهُ مُحمّداً وَ آلَ مُحمّدٍ صَلَواتُكَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ أَجمَعِينَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسأَلُكَ خَيرَ مَا سَأَلَكَ مِنهُ عِبَادُكَ الصَّالِحُونَ وَ أَعُوذُ بِكَ فيهِ مِمّا استَعاذَ مِنهُ عِبادُكَ الصّالِحُونَ الْمُخلِصُونَ 

پس تكبير ششم را بگويد و به ركوع رود، و پس از ركوع و سجود براى ركعت دوم قيام كند، و پس از سوره «حمد» سوره «شمس» را بخواند، سپس چهار تكبير بگويد، و پس از هر تكبيرى دست به قنوت بردارد، و همان دعا را بخواند، چون فارغ شد، پنجمين تكبير را گفته و به ركوع رود، و نماز را به پايان برساند، و پس از سلام تسبيح حضرت زهرا عليها السّلام را بجا آورد.

پس از نماز عيد دعاهاى بسيارى وارد شده كه شايد بهترين آنها دعاى چهل و ششم صحيفه كامله سجاديه باشد.

۸- زیارت حضرت سيّدالشهداء عليه السّلام.

۹- خواندن دعاى «ندبه» و سيّد ابن طاووس فرموده كه چون از دعا فارغ شود، به سجده رود و بگويد: 

أَعُوذُبِكَ مِن نَارٍ حَرُّهَا لا يُطفَى وَ جَدِيدُهَا لا يَبلَى وَ عَطشَانُهَا لا يَرْوَى،

پس گونه راست را بر زمين گذارد و بگويد: 

إِلَهِي لا تُقَلِّب وَجهِي فی النَّارِ بَعْدَ سُجُودی وَ تَعْفِيرِي لَكَ بِغَيْرِ مَنٍّ مِنِّی عَلَيكَ بَلْ لَكَ الْمَنُّ عَلَيَّ

سپس گونه چپ را بر زمين گذارد و بگويد:

أَرحَمْ مَن أَسَاءَ وَ اقْتَرَفَ وَ اسْتَكَانَ وَ اعتَرَفَ.

آنگاه به حال سجده برگردد و بگويد:

إِنْ كُنتُ بِئْسَ الْعَبدُ فَأَنتَ نِعْمَ الرَّبُّ عَظُمَ الذَّنبُ مِنْ عَبدِكَ فَليَحسُنِ الْعَفوُ مِنْ عِندِكَ يَا كَرِيمُ

پس صد مرتبه بگويد:

الْعَفْوَ الْعَفْوَ

بدگویی

یکی نزد حکیمی آمد و گفت: خبر داری فلانی درباره‌ات چه‌قدر غیبت و بدگویی کرده؟

حکیم با تبسم گفت: او تیری را به سویم پرتاب کرد که به من نرسید؛ تو چرا آن تیر را از زمین برداشتی و در قلبم فرو کردی؟

در زمان‌های گذشته، پادشاهی تخته سنگ را در وسط جاده قرار داد و برای این که عکس العمل مردم را ببیند، خودش را در جایی مخفی کرد. بعضی از بازرگانان و ندیمان ثروتمند پادشاه بی‌تفاوت از کنار تخته سنگ می‌گذشتند؛ بسیاری هم غر می‌زدند که این چه شهری است که نظم ندارد؛ حاکم این شهر عجب مرد بی‌عرضه‌ای است و… با وجود این هیچکس تخته سنگ را از وسط بر نمی‌داشت.

نزدیک غروب، یک روستایی که پشتش بار میوه و سبزیجات بود، نزدیک سنگ شد. بارهایش را زمین گذاشت و با هر زحمتی بود تخته سنگ را از وسط جاده برداشت و آن را کناری قرار داد. ناگهان کیسه‌ای را دید که زیر تخته سنگ قرار داده شده بود. کیسه را باز کرد و داخل آن سکه‌های طلا و یک یادداشت پیدا کرد. پادشاه در آن یادداشت نوشته بود: هر سد و مانعی می‌تواند یک شانس برای تغییر زندگی انسان باشد.

لقمان حكیم پسر را گفت: امروز طعام مخور و روزه دار، و هرچه بر زبان راندی، بنویس. شبانگاه همه آنچه را كه نوشتی، بر من بخوان. آنگاه روزه‏ات را بگشا و طعام خور.

شبانگاه، پسر هر چه نوشته بود، خواند. دیروقت شد و طعام نتوانست خورد. روز دوم نیز چنین شد و پسر هیچ طعام نخورد. روز سوم باز هرچه گفته بود، نوشت و تا نوشته را بر خواند، آفتاب روز چهارم طلوع كرد و او هیچ طعام نخورد.

روز چهارم، هیچ نگفت. شب، پدر از او خواست كه كاغذها بیاورد و نوشته‏‌ها بخواند. پسر گفت: امروز هیچ نگفته‌‏ام تا برخوانم. لقمان گفت: پس بیا و از این نان كه بر سفره است بخور و بدان كه روز قیامت، آنان كه كم گفته‏‌اند، چنان حال خوشی دارند كه اكنون تو داری.