فرهنگی

^{موعظه‌ای برای طلب اطاعت الهی و اجتناب از هواپرستی}

ابلیس به خدای متعال میگه من رو از سجده بر آدم معاف کن، بجاش هرچقدر بخواهی من تو را عبادت میکنم.

^{ابلیس میخواست از بین خوبی‌ها، اونی رو که خودش دوست داشت انجام بده، نه اونی که خدا میخواست.} 

 ^{این همون آسیب جدی ما بچه مذهبی هاست.}

^{خیلی وقت ها دوست داریم آدم خوبی باشیم، اما اونجوری که خودمون دوست داریم، نه اونجوری که خدا از ما خواسته.}

^{لذا «نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَ نَكْفُرُ بِبَعْضٍ» میشیم، دقیقا عین کاری که ابلیس کرد.}

^{در واقع اون چیزی که ما رو فرماندهی میکنه، هوای نفس مون هست، نه  خواست الهی.}

^{خدا با این طراحیش میخواد ما رو رشد بده و ضعف هامون را از بین ببره اما وقتی ملاک شد دوست داشتنی های خودمون، دیگه این اتفاق نمی افته و دقیقا میشه نقطه افول ما.}

 ^{خیلی وقت ها ما به دنبال دینداری بدون دردوسر هستیم، آهسته برو و آهسته بیا که کسی شاخت نزنه.}

^{خدا میخواد توی این موقعیت، فلان کار رو انجام بدی اما چون برای ما سخته، این خواسته الهی رو ندید میگیریم و از بین خوبی ها یکی دیگه رو انتخاب میکنیم}

^{در اینجا اصلا حرفی از انتخاب گناه نیست، ما نمیخوایم به دنبال کار گناه برویم بلکه فقط براساس موقعیت تصمیم نگرفتیم و از بین خوبی ها، اون چیزی که راحت تر بوده و بیشتر دوست داشتیم رو انتخاب کردیم.}

 ^{مثل ابلیس. او هم نمی‌خواست به جای سجده بر آدم، به سمت بی‌دینی و عرق فروشی و دزدی و… برود.}

^{تمام حرف ابلیس این بود که: «خدایا! اجازه بده من خودم از بین خوبی ها انتخاب کنم، من دلم می‌خواد فلان خوبی رو انتخاب کنم، تو هم گیر نده»همین مشکل بود که باعث شد #کفر ابلیس بالا بزند.} 

 ^{همه ما در معرض چنین آسیبی هستیم.}

^{این آسیب که خودمان میخواهیم خوبی‌ها را انتخاب کنیم، نه آنچیزی که خداوند خواسته و بر ما تکلیف کرده.}

^{نتیجه اش هم میشود اینکه فکر میکنیم آدم خوبی شده‌ ایم، درحالی که هواپرستی تمام وجودمان را گرفته و اساسا چیزی از خوبی برایمان باقی نمانده چون خواسته الهی را زمین گذاشته ایم.}

 حالا دوست داشتنی ابلیس، مقام، تکبرش و جایگاهش نسبت به انسان بود

^{اما ممکن است دوست داشتنی های ما، از جنس ثروت، مقام، لذت_شهوانی، زن و فرزند و… باشد.}

آنگونه باش که خدا خواهد، نه آنگونه که دلت!

🔺 در این حدیث_قدسی که اول بار تفسیر_قمی آن را نقل کرده اینگونه آمده که خداوند وقتی آدم را خلق کرد و از روح خود در آن دمید، به فرشته ها فرمود برآن سجده کنید.

🔺 فرشته ها همه سجده کردند الا ابلیس.

اینجا بود که حسد ابلیس خود را بروز داد و خطاب به خداوند گفت: 

من را از آتش خلق کردی اما آدم را از #گل، پس من #برتر از او هستم، پس به او سجده نمیکنم.

🔺 امام_صادق(ع) که راوی این حدیث است در ادامه فرمودند: 

اولین کسی که قیاس کرد، ابلیس بود و #تکبر ورزید و نافرمانی خدا کرد 

و این استکبار، اولین گناهی بود که خداوند به آن عصیان شد.

(أَوَّلُ مَنْ قَاسَ إِبْلِيسُ وَ اسْتَكْبَرَ وَ الِاسْتِكْبَارُ هُوَ أَوَّلُ مَعْصِيَةٍ عُصِيَ اللَّهُ بِهَا)

🔺 ابلیس گفت: خدایا اگر مرا از این سجده بر آدم معاف کن، 

تو را چنان عبادتی بکنم که هیچ فرشته مقرب و پیامبر مرسلی نکرده باشد.

(ُيَا رَبِّ أَعْفِنِي مِنَ السُّجُودِ لِآدَمَ وَ أَنَا أَعْبُدُكَ عِبَادَةً لَمْ يَعْبُدْكَهَا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِيٌّ مُرْسَل‏)

🔺 خداوند فرمود: مرا به عبادت تو هیچ نیازی نیست، من میخواهم تو مرا عبادت کنی، آنگونه که من میخواهم، نه آنچنان که خودت دوست داری.

(لَا حَاجَةَ لِي إِلَى عِبَادَتِكَ إِنَّمَا أُرِيدُ أَنْ أُعْبَدَ مِنْ حَيْثُ أُرِيدُ لَا مِنْ حَيْثُ تُرِيد)

ابلیس اما باز هم بر آدم سجده نکرد.

درود بر شکافنده دانش، پیشوای هدایت و رهبر اهل تقوا

 ✧ اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدِبْنِ عَلِيٍّ باقِرِ الْعِلْمِ، وَ إِمامِ الْهُدىٰ، وَقائِدِ أَهْلِ التَّقْوىٰ، وَالْمُنْتَجَبِ مِنْ عِبادِكَ.

 اللّٰهُمَّ وَكَما جَعَلْتَهُ عَلَماً لِعِبادِكَ، وَمَناراً لِبِلادِكَ، وَمُسْتَوْدَعاً لِحِكْمَتِكَ، وَمُتَرْجِماً لِوَحْيِكَ، وَأَمَرْتَ بِطاعَتِهِ، وَحَذَّرْتَ مِنْ مَعْصِيَتِهِ، 

 فَصَلِّ عَلَيْهِ يَا رَبِّ أَفْضَلَ مَا صَلَّيْتَ عَلَىٰ أَحَدٍ مِنْ ذُرِّيَّةِ أَنْبِيائِكَ وَأَصْفِيائِكَ وَرُسُلِكَ وَأُمَنائِكَ يَا رَبَّ الْعالَمِينَ.

 #امام_باقر_علیه_السلام:

  ✧ سه چيز، از كرامت‌هاى دنيا و آخرت است: 

  آن كس را كه به توستم كرده ببخشايى، 

  به آن كه از تو گسسته بپيوندى، 

  و چون بر تو جهالتى رود ، بردبارى كنى.

  ثَلاثَةٌ مِن مَكارِمِ الدُّنيا وَالآخِرَةِ : أن تَعفُوَ عَمَّن ظَلَمَكَ ، وتَصِلَ مَن قَطَعَكَ ، وتَحَّلَمَ إذا جُهِلَ عَلَيكَ؛

   گزيده تحف العقولص۴۶

عنه عليه السلام : «إنَّما يُداقُّ اللّه ُالعِبادَ في‌الحِسابِ يَومَ القِيامَةِ عَلى قَدرِ ما آتاهُم مِنَ العُقولِ في الدّنيا»

امام باقر عليه السلام :

«در روز قيامت، خداوند به اندازه عقلى كه در دنيا به بندگان داده است در رسيدگى به حساب آنها دقّت به خرج مى دهد.»

کافی(ط-الاسلامیه) ج ۱، ص ۱۹۵

در مواجهه با استکبار قارون، سه نوع مواجهه و جریان وجود داشت:

 جریان اول: قدرت طلبان حامی قارون

▫️قارون صرفاً یک سرمایه‌دار_مستکبر نبود، بلکه او جزئی از یک نظام_سلطه و پیوند خورده با حلقه‌ی قدرت_فرعونی بشمار میرفت. او دارای یک پشتوانه ساختاری و سیاسی قدرت بود.

فرعون، هامان (وزیر فرعون) و قارون، در واقع کارگزاران حکمرانی_استبدادی‌ای بودند که قارون تنها «مهره_اقتصادی» آنها، برای استثمار بنی‌اسرائیل بود.

لذا ترکیب کنش اقتصادی قارون و کنش سیاسی‌ فرعون، منجر به ساخت نظامی استکباری و طبقاتی داده بود که خروجی آن چیزی جز تحقیر مردم نبود.

این جریان، نماد ائتلاف زر و زور بود لذا هیچگاه از ماجرای نابودی قارون عبرت نگرفت و همان مسیر را محکم دنبال کردند. آیات 39 عنکبوت و 24 غافر، اشاره ای به این جریان دارند.

آیه 81 قصص، ظاهرا نشان میدهد قارون، با آن همه زرق و برقش، نتوانسته بود

حمایت_توده_های_مردم را به سوی خود جلب کند، یا اینکه اندکی از مردم با او همراه شده و یا اینکه عمده مردم پس از آگاهی نسبت به مسیر غلطش، خط خود را از او جدا کرده بودند. در هر صورت قرآن اشاره میکند برای او حامیانی هم نمانده بود تا از او دفاع کنند.

شاید بشود از این نکته استفاده کرد و گفت: قارون، نماد فروپاشی_مشروعیت_اجتماعی بود؛ یعنی هر قدرت و ثروتی که بر اساس فساد ساخته شود و بروز استکباری پیدا کرده و مردم را تحقیر کند، نهایتاً بی‌پشتوانه و ناپایدار خواهد بود.

۲. جریان دوم: مومنان بصیر و مقاوم

آیات 76، 77 و 80 قصص اشاره به کنش این جریان دارد. کسانی که بدون تاثیرپذیری از تبلیغات رسانه ای، محکم پای آرمان های خود ایستاده اند و با نهی_از_منکر خود نسبت به استکبار_قارونی، جامعه شان را همچنان زنده نگه داشته اند. جرئت این جریان در نهی از منکر قارون، آن هم در جوّ و فضایی که بر آن عصر حاکم بوده، خود مسئله ای جالب و اساسی است که امروز نیز باید همچنان ادامه داشته باشد. 

هرچند که در طول تاریخ این گروه معمولا در اقلیت بوده اند اما با ایستادگی و مقاومت خود میتوانند موجب بصیرت، آگاهی و بیداری توده های مردم شده و گفتمان_عمومی را تغییر بدهند.

ایستادگی، مقاومت و صبر، جزو ویژگی های ذاتی این جریان است، چه اینکه در آیه 80 قصص نیز به آن اشاره میشود: «لَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ»

۳.  جریان سوم: توده های خاکستری

آیات 79 و 82 قصص اشاره به این جریان دارد. کسانی که ظواهر زندگی قارون را دیدند و دچار نوعی حسرت، تقلید، و آرزومندی منفعلانه شدند. ریشه‌ فریب آن‌ها، به نداشتن «معیار_صحیح» برای تحلیل و قضاوت بازمیگردد است، لذا به راحتی دچار دنیاخواهی مفرط، ظاهربینی، ناآگاهی و #فقر_هویتی میشوند.

همین ویژگی ها باعث میشود به شدت متاثر از جوّ محیط، رسانه ها، تبلیغات و عملیات های پروپاگاندایی باشند. آیه 79 اشاره میکند: «فَخَرَجَ عَلَىٰ قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ» یعنی قارون به صورت عادی رفت و آمد نمیکرد، بلکه رفت و آمدش نیز جلوه ای از تبلیغات و رسانه بود تا چشم ها را مسحور خودش کند که همین اتفاق هم افتاد.

امروز نیز دقیقا همین نقش را شبکه_های_اجتماعی و رسانه های عمومی بازی میکنند، که در آن با نمایش «هایلایت‌های زندگی دیگران»، تصویری #اغراق‌آمیز، گزینشی و ویترینی از زندگی دیگران ارائه می‌دهد: موفقیت‌ها، زیبایی‌ها، ثروت، سبک زندگی رؤیایی و خلاصه ایده_آل هرچیزی که به ذهن می آید. در نتیجه انسان در مواجهه با آن، دچار #مقایسه‌ای_ناعادلانه شده و او را خوشبخت ترین و خود را بدبخت ترین فرد روی زمین میبیند و خروجی آن چیزی جز حسرت و #نابودی_فکری و ذهنی و در نتیجه نابودی زندگی واقعی اش نیست.

این جریان اگر آگاه نشود، می‌تواند در بزنگاه‌های مهم، پشت ثروت‌مندان فاسد بایستد، به آن‌ها رأی بدهد، آنان را الگو بگیرد و خود را در مسیر نابودی قرار بدهد

اما اگر آگاه شده و در مسیر حق قرار بگیرد، با استفاده از قدرت بی مانند خود میتواند ساختارهای_استکباری را درهم شکسته و اراده_الهی را پیش ببرد.

لذا بعد از نابودی قارون، توده های مردم نسبت به غلط بودن آن مسیر آگاه شده و مشی خود را اصلاح کردند. اساسا چنین پدیده هایی که تجربه‌ای عینی از ظهور و بروز نتیجه فساد محسوب میشوند، میتواند موجب ارتقای آگاهی و بیداری_جمعی شود و جریان حق باید بیشترین استفاده را از این پدیده ها بکند، چرا که جریان باطل نیز میتواند با یک بدل و #برساخت رسانه ای، از همین پدیده های عینی استفاده کرده و نتیجه ای کاملا به سود خودش بگیرد.

 خروجی این جریانات، تقابل دو گفتمانی است که همیشه در حال نبردند.