فرهنگی

 چرا فساد اخلاقی به فاجعه کربلا انجامید؟

۱. تحلیل امام سجاد(ع) از ریشه‌های کربلا  

امام سجاد(ع) در دوران اسارت، با خطبه‌های آتشین در شام و کوفه، علت اصلی فاجعه کربلا را نه صرفاً حکومت یزید، که فساد اخلاقی جامعه معرفی کرد:  «مردم اگر عهدشان را نشکسته، دینشان را ارزان فروخته و امّت پیامبر را ذلیل نکرده بودند، چنین فاجعه‌ای رخ نمی‌داد.» (صحیفه سجادیه، دعای ۲۷)  

قرآن می‌فرماید:﴿إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ﴾ (رعد: ۱۱)  

خداوند سرنوشت قومی را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند.

۲. پیوند اخلاق و مقاومت در برابر ظلم  

رهبر انقلاب با تأکید بر فرمایش امام سجاد(ع) خاطرنشان می‌کنند:  

جامعه‌ای که پایبند اخلاق اسلامی نباشد، حتی با وجود حکومت فاسد، به جنایت علیه اولیای خدا تن نمی‌دهد.  

در این موضوع روایتی از پیامبر(ص) است: «هنگامی که امّت من ذلیل شود، بدانید که مرزهای اخلاقی را شکسته‌اند.» (بحارالأنوار، ج ۷۷، ص ۸۰)

۳. علم روانشناسی اجتماعی و تبعیت از قدرت  

مطالعات استنلی میلگرم (۱۹۶۳) ثابت کرد انسان‌ها در جوامع فاسد، حتی در صورت مخالفت وجدانی، تحت فشار اطاعت از مرجع قدرت به جنایت تن می‌دهند. این یافته علمی، علت همراهی مردم کوفه با ابن‌زیاد را توضیح می‌دهد: فقدان شجاعت اخلاقی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی.

 ۴. دعاهای امام سجاد(ع) به‌عنوان ابزار اصلاح اخلاقی  

امام در صحیفه سجادیه (که به انجیل اهل بیت مشهور است)، با دعاهای تربیتی مانند دعای مکارم الاخلاق، جامعه را به سوی فضیلت‌هایی سوق داد که مانع تکرار کربلا شود:  

«خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و مرا به زیور عفّت، ایثار و غیرت دینی بیارای.» (صحیفه سجادیه، دعای ۲۰)

 ۵. جهان امروز  

فساد اخلاقی مدرن (مادی‌گرایی، بی‌غیرتی، فردگرایی) همان نقشی را بازی می‌کند که در کربلا کارگر افتاد. امام خامنه‌ای در سال ۷۲ هشدار دادند:  

 امروز نیز دشمنان با ترویج فساد اخلاقی می‌خواهند ملت‌ها را در برابر ظلم تسلیم کنند.

سه کلید بهشت

 پیامبر‌اکرم (ﷺ) : «لا يَعتَقِدُ قَلبُ مُسلِمٍ عَلى ثَلاثِ خِصالٍ إلَا دَخَلَ الجَنَّةَ. قالَ: قُلتُ: ما هِيَ؟ قالَ : إخلاصُ العَمَلِ للّهِِ، وَالنَّصيحَةُ لِوُلاةِ الأَمرِ، ولُزومُ الجَماعَةِ، فَإِنَّ دَعَوتَهُم تُحيطُ مِن وَرائِهِم»؛ 

 به نقل از زيد بن ثابت ـ :پيامبر خدا صلى‌الله عليه و آله فرمود: دل هيچ مسلمانى با سه خصلت گره نمى‌خورد، مگر آن كه به بهشت مى‌رود». گفتم: آنها كدام‌اند؟ فرمود:خالص گردانيدن عمل براى خدا، خلوص و خيرخواهى نسبت به زمامداران، و پيوستگى با جامعه اسلامى؛ چرا كه دعاى آنان، از هر سو آنان را در ميان گرفته است

 📚 سنن الدارمي : ج١ ص٨٠ ح٢٣٣ و ح٢٣١

هیچ مؤمنی سه صفت را در دل نگرداند، مگر آنکه بهشت را می‌بندد 

پرسیدند: آن سه چیست؟

 🔑 سه کلید طلایی بهشت 

۱. اخلاص_عملی  

کارها را تنها برای خدا خالص کنید

۲. خیرخواهی_حاکمان 

با صداقت برای زمامداران دلسوزی نمایید 

۳. همبستگی_امت  

با جامعه اسلامی پیوند داشته باشید؛ چرا که دعای همگانی چون سپر، شما را می‌پوشاند

۲۱ تمرین برای تقویت حافظه و تمرکز با چالش‌های ساده روزانه  

(هر تمرین کمتر از ۱۰ دقیقه زمان می‌برد)  

دسته‌بندی تمرین‌ها 

تحریک خلاقیت  

- آزمایش ترکیب‌های رنگی جدید در پوشش  

- نقاشی یا رنگ‌آمیزی حتی به مدت ۵ دقیقه  

- یادگیری مهارت‌های جدید مانند پخت غذا یا تعمیر وسایل  

چالش‌های ذهنی  

- انجام محاسبات ریاضی بدون ماشین‌حساب  

- خواندن جملات کتاب از انتها به ابتدا  

- حفظ یک یا دو بیت شعر در روز  

- حدس زدن تعداد قدم‌ها، اشیاء یا افراد  

شکستن روتین

- بستن ساعت به مچ دست مخالف  

- وارونه گفتن کلمات  

- تغییر مسیرهای روزانه یا محل‌های مرسوم  

- راه رفتن به صورت عقب‌گرد در فضای ایمن  

کاهش حواس‌پرتی دیجیتال  

- عدم همراه‌بردن موبایل در زمان‌های مشخص  

- توقف پخش فیلم قبل از پایان و پیش‌بینی پایان‌بندی  

فعالیت‌های اجتماعی 

- تماس با دوستان و آشنایان قدیمی  

- مرور آلبوم عکس و گفتگو درباره خاطرات  

توجه

۱. تناوب: انجام دو تمرین روزانه (هر کدام ۵ تا ۱۰ دقیقه)  

۲. تغییر مداوم: چرخش هفتگی تمرین‌ها  

۳. لذت: انتخاب تمرین‌های جذاب و دلخواه  

به یاد داشته باشید، مغز شما مانند عضله است: با چالش‌های روزانه قوی‌تر می‌شود. 

از مطالبه‌گری تا سازندگی: ۱۰ ضابطه رهبری برای نقد مسئولان "نقدی که سازنده باشد، نه ویرانگر"  

ده ضابطه مطالبه‌گری هوشمند از دیدگاه رهبر انقلاب  

(برگرفته از دو سخنرانی اخیر در ۵ ماه گذشته)  

۱. پیش‌داوری ممنوع

   کلیدواژه: احتمال صحت  

   رهنمود: همواره احتمال دهید مسئولان دلسوزانه عمل کرده‌اند.  

۲. خط قرمز تهمت  

   کلیدواژه: پرهیز از تهمت  

   رهنمود: مرز نقد و تهمت را بشناسید.  

۳. سکوت سنجیده 

   کلیدواژه: سکوت استراتژیک  

   رهنمود: در مواردی که امکان پاسخگویی نیست، حتی سؤال مطرح نکنید.  

۴. امیدزدایی ممنوع 

   کلیدواژه: پرهیز از بن‌بست‌نمایی  

   رهنمود: انتقاد نباید حس بن‌بست ایجاد کند.  

۵. ادب کلامی 

   کلیدواژه: لحن مؤدبانه  

   رهنمود: انتقاد با لحن مناسب، شرط پذیرش پیام است.  

۶. شرط تحقیق

   کلیدواژه: اطلاع پیش از انتقاد  

   رهنمود: هر انتقادی نیازمند مطالعه و شناخت دقیق موضوع است.  

۷. تبیین به جای جنجال 

   کلیدواژه: تبیین نه جنجال  

   رهنمود: روشن‌گری آری، حاشیه‌سازی نه.  

۸. عبور از جناح‌بازی

   کلیدواژه: فراجناحی بودن  

   رهنمود: اختلاف‌سلیقه سیاسی، بهانه‌ای برای تفرقه نیست.  

۹. صبر انقلابی  

   کلیدواژه: شور آری، بی‌صبری نه  

   رهنمود: شور جوانی را با بی‌صبری اشتباه نگیرید.  

۱۰. وحدت مقدس  

    کلیدواژه: حفظ اتحاد ملی  

    رهنمود: اتحاد ملّی، خط قرمز تمام کنش‌های سیاسی است. 

پیام پایانی 

مطالبه‌گری زمانی مقدس است که:  

- چراغ امید را خاموش نکند  

- دیوار وحدت را ترک برندارد  

- تیشه به ریشه اعتماد ملی نزند  

در انتقادها مراقب باشید بن‌بست‌نمایی نشود؛ مردم نباید احساس درماندگی کنند” (۱۴۰۳/۱۲/۲۲)  

- “اختلاف‌نظرها را به جناح‌بازی تبدیل نکنید؛ این مضرّ است!” (۱۴۰۴/۰۴/۲۵)  

حسرتِ نداشته‌ها یا ازدست‌رفته‌ها؟ پند امام علی(ع) برای رهایی از غم فقدان

«إِنْ کُنْتَ جَازِعاً عَلَى مَا تَفَلَّتَ مِنْ يَدَيْکَ، فَاجْزَعْ عَلَى کُلِّ مَا لَمْ يَصِلْ إِلَيْکَ»

(نامه ۳۱ نهج‌البلاغه | خطاب امام علی(ع) به امام حسن(ع))  

💫 معنای سخن امام 

اگر برای آنچه از دست داده‌ای غمگینی، پس باید برای هر آنچه هرگز به دست نیاورده‌ای نیز اندوهناک باشی! چرا که هر دو “فقدان” هستند.  

⚖️ پیام امام(ع)

این کلام تنها تسلّی‌دهنده نیست؛ تلنگری برای بازنگری در نگرش ماست:  

- غمِ “ازدست‌رفته‌ها” را با حسرتِ “به‌دست‌نیامده‌ها” هم‌وزن بدانید.  

- در پس این هم‌وزنی، راز رهایی نهفته است: وقتی هر دو را یکسان ببینیم، غمِ فقدان‌ها سبک‌تر می‌شود.  

🌿 امام(ع) به ما می‌آموزد

۱. به جای تمرکز بر یک فقدان خاص، نگاهی کل‌نگر به زندگی داشته باشیم.  

۲. وابستگی‌های ذهنی را کاهش دهیم (چه به داشته‌ها، چه به آرزوهای محقق‌نشده).  

۳. این بینش، سکوی پرتابی برای حرکت رو به جلوست، نه فروغلتیدن در حسرتِ دیروز.  

 ✨ فقط آن‌چه را از کف داده‌ای مُحاسب نکن؛  

 تمام فرصت‌های نرسیده را نیز بشمار…  

آن‌گاه در خواهی یافت: غم، تو را می‌آزارد نه جهان را