فرهنگی

مرگ؛ قانون قطعی هستی

مرگ تنها واقعیتی است که از آن گریزی نیست. قرآن در سوره آل عمران می‌فرماید: «کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ». این آیه به ما یادآوری می‌کند که مرگ یک سنت الهی و قانونی غیرقابل انکار در جهان آفرینش است. چه ثروتمند باشیم، چه فقیر، چه جوان و چه پیر، این مسیر برای همه یکسان است.

حتی اگر در برج‌های مستحکم و اتاق‌های امن پناه بگیریم، مرگ به سراغمان می‌آید. دنیا با همه جذابیت‌هایش، تنها «متاع غرور» است و انسان را فریب می‌دهد. افتخارات، ثروت و شهرت، همگی گذرا هستند و تنها اعمالی که رنگ الهی داشته باشند، ماندگار می‌مانند.

یاد مرگ، زندگی را معنا می‌بخشد و به کارهایمان ارزش حقیقی می‌دهد. کسی که مرگ را فراموش کند، ممکن است در دام گناه و غفلت بیفتد. امام علی(ع) در لحظه شهادت فرمود: «فزت و رب الکعبه»؛ یعنی به رستگاری رسیدم. این نگرش، همان چیزی است که یاد مرگ به ما هدیه می‌دهد.

ما باید مرگ را نه به عنوان یک پایان ترسناک، بلکه به عنوان پلی به سوی حیات جاودانه ببینیم. این یادآوری دائمی، به ما کمک می‌کند تا در مسیر الهی گام برداریم و از ظلم، گناه و غفلت دوری کنیم. فراموشی مرگ، ریشه بسیاری از خطاهای اخلاقی و اجتماعی است.

پس بیایید در زندگی روزمره، یاد مرگ را زنده نگه داریم؛ در نماز با گفتن «مالک یوم الدین»، در دیدار بیماران، در تشییع جنازه‌ها و در لحظه‌های سکوت و تفکر. این یادآوری، آرامش و جهت‌گیری درست به زندگی می‌بخشد.

زیارت با یک سینی چای؛ درس بزرگ امام خمینی درباره ثواب خدمت

هنگامی که امام خمینی(ره) با چند تن از علما به مشهد رفته بودند، یکی از آنان متوجه شد که امام زودتر از همه از حرم بازگشته و مشغول آماده کردن چای برای دیگران است. وقتی از ایشان پرسید، امام فرمودند: «من ثواب این کار را کمتر از آن زیارت و دعا نمی‌دانم».

این نگاه، افقی وسیع به معنای زیارت می‌گشاید. گاهی خدمت به زائران ائمه(ع) و فراهم کردن آسایش برای آنان، عبادتی هم‌طراز یا حتی برتر از زیارت فردی است.

زیارت، فقط مناجات در کنار ضریح نیست؛ گاهی آب جوشاندن، فرش پهن کردن و میزبانی از دوستان، زیارتی عملی و ملموس است.

درسی برای ما: در سفرهای زیارتی، به فکر خدمت به همراهان و دیگر زائران نیز باشیم. اینگونه اعمال، زیارت جمعی را کامل کرده و پاداشی مضاعف دارد.

ساقی زائران؛ زیبایی زیارت یک مَحدث بزرگ

علامه امینی، مؤلف کتاب گران‌سنگ “الغدیر"، هرگاه در کربلا و در روز عاشورا حاضر می‌شد، پیراهن بلندی می‌پوشید، مشک آبی به دوش می‌گرفت و با پای برهنه به زائران امام حسین(ع) آب می‌داد و سقایی می‌کرد.

این صحنه، زیبایی بی‌نظیری دارد: عالمی که سال‌ها برای اثبات ولایت امیرالمؤمنین(ع) تحقیق کرده، اکنون با تواضع تمام، در لباس خدمت‌گزاری به زائران فرزند آن حضرت ظاهر می‌شود.

ایشان در حرم حضرت علی(ع) نیز همیشه پایین‌پای حضرت می‌نشستند و مراقب بودند تا بالاسر یا جلوتر از ضریح ننشینند. اینها همه نشان از عمق ادب و معرفت ایشان دارد.

درسی برای ما: معرفت واقعی، انسان را متواضع و خدمت‌گزار می‌سازد. بزرگ‌ترین علماء، در حرم، خود را خادم و ساقی زائران می‌دانستند.

زیارتی به قیمت از دست دادن یک میهمانی؛ انتخاب سخت یک عارف

یک بار استاد مطهری و علامه طباطبایی، آیت‌الله العظمی بهجت را به میهمانی در فریمان دعوت کردند. دیدار این سه بزرگ، قطعاً حادثه‌ای نادر و دیدنی بود. اما آقای بهجت نپذیرفتند.

دلیل این رد دعوت چه بود؟ ایشان بعدها فرمودند: «احساس کردم اگر به آن میهمانی بروم، توفیق یک زیارت امام رضا(ع) از من سلب خواهد شد». برای ایشان، یک زیارت معمولی در حرم، از یک محفل علمی-معنوی استثنایی نیز ارزشمندتر بود.

این انتخاب، عظمت نگاه ایشان به “فیض حضور” در حرم را نشان می‌دهد. برای عاشق، هیچ برنامه‌ای نمی‌تواند جای لحظاتی را که می‌تواند در خلوت با معشوق بگذراند، بگیرد.

درسی برای ما: برای زیارت، اولویت قائل شویم. گاهی باید از برخی فرصت‌های به ظاهر درخشان گذشت، تا توفیق حضور در حریم امام(ع) را از دست ندهیم.

فرشته‌ها اینجا پای برهنه‌اند؛ ما چگونه باشیم؟

آیت‌الله حسن معزّی تهرانی هنگام زیارت، عینک، انگشتر و حتی کفش و جوراب خود را کنار می‌گذاشتند و با پای برهنه وارد حرم می‌شدند. وقتی دلیلش را پرسیدند، فرمودند: «در زیارت‌نامه می‌خوانیم فرشتگان الهی در اینجا حافین (پای برهنه) هستند. اگر فرشته‌ها اینجا پای برهنه‌اند، ما باید چگونه باشیم؟».

این عمل، نمادی از رها کردن قیدهای ظاهری و اجتماعی برای ورود به حریمی مقدس است. کنار گذاشتن هر چه که “خودنمایی” یا “تعلق” می‌آورد، باعث افزایش خشوع و تمرکز بر اصلِ حضور می‌شود.

ایشان معتقد بودند هرچه این اشیا از انسان دور باشد، خضوع و خاشع بودن در پیشگاه امام(ع) بیشتر می‌شود.

درسی برای ما: زیارت، زمان تجرد از علایق دنیوی و ساده‌زیستی است. بیاییم برای دیدار امام(ع)، از هر چه که ما را به “خود"مان متوجه می‌کند، خلاص شویم.