الگوی پاکیزگی و آراستگی؛ نگاهی به سیره عملی رسول خدا (ص)
پیامبر اکرم (ص) در میان جامعهای که به بیاعتنایی به نظافت معروف بود، چنان به پاکیزگی اهمیت میدادند که آن را جزئی از ایمان میدانستند. سیره عملی ایشان، بهترین گواه بر این مدعاست که اسلام، دین نظافت، بهداشت و آراستگی است.
۱. تأکیدات کلیدی در کلام نبوی
ایشان در سخنان خود به صورت کلی بر این موضوع تأکید میکردند. از جمله میفرمایند: «إن الله تعالی یبغض الوسخ والشعث» (خداوند متعال، انسان آلوده و ژولیده را دشمن میدارد) (کنز العمال، ج۱۷، ص۱۸۱).
۲. نظافت شخصی و بهداشت بدن
پیامبر (ص) به صورت عملی به نظافت بدن میپرداختند. ایشان در روز جمعه ناخنهای خود را میگرفتند، موهای صورت (سبیل) را کوتاه میکردند و موهای زائد بدن را با نوره از بین میبردند (مستدرک الوسائل، ج۶، ص۵۰۷ و ج۱، ص۴۱۴). این اقدامات نه تنها برای نظافت، بلکه بخشی از سنتهای مؤکد ایشان بود.
۳. بهداشت دهان و دندان: اولویتی همیشگی
مسواک زدن از مواردی بود که پیامبر (ص) بر آن تأکید داشتند. ایشان میفرمودند: «جبرئیل آنقدر مرا به مسواک زدن سفارش کرد که گمان کردم آن را واجب خواهد ساخت» (مستدرک الوسائل، ج۱، ص۳۶). ایشان حتی به ادب مسواک زدن (از عرض دندان) و نیز خلال کردن دندان پس از غذا توصیه میفرمودند و آن را از عوامل پاکیزگی و موجب ورود به بهشت میدانستند.
۴. پاکیزگی محیط زندگی
سیره رسول خدا (ص) به محیط اطراف نیز محدود نمیشد. ایشان به بهداشت محیط زندگی نیز توجه داشتند و میفرمودند: «زباله را شب در خانههای خود نگه ندارید و آن را در روز بیرون ببرید؛ چرا که زباله، نشیمنگاه شیطان است» (من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۵).
۵. آراستگی ظاهری: تواضع و زیبایی
پیامبر (ص) هرگز ژولیده و نامرتب نبودند. ایشان همواره ظاهری آراسته و خوشبو داشتند.
- مرتب بودن: موهای سر و محاسن خود را مرتب میکردند و میفرمودند این کار حافظه را افزایش میدهد. زمانی که عایشه از ایشان پرسید چرا اینقدر به آیینه و آراستگی توجه میکنید، فرمودند: «خداوند دوست دارد وقتی بندهاش به دیدار برادرانش میرود، خود را آراسته کند» (مکارم الاخلاق، ج۲، ص۱۸۳).
- خوشبویی: امام صادق (ع) میفرمایند: «رسول خدا (ص) بیش از هزینه خوراک، برای عطر هزینه میکرد» (الکافی، ج۶، ص۵۱۲). ایشان همواره معطر بودند تا همنشینی با ایشان برای دیگران نشاطآور باشد.
- پوشش: لباس ایشان ساده اما تمیز بود و اغلب رنگهای سفید و سبز را میپسندیدند و استفاده از لباس پنبهای را ترجیح میدادند (مستدرک الوسائل، ج۱، ص۲۰۹ و بحارالانوار، ج۱۶، ص۹۸).
نتیجهگیری
سیره پیامبر اعظم (ص) نشان میدهد که دین اسلام، دین تعادل و میانهروی است. از یک طرف بر سادهزیستی و دوری از تجمل تأکید دارد و از طرف دیگر، بر نظافت، بهداشت و آراستگی ظاهری به عنوان اموری که نشاندهنده شخصیت و ایمان یک فرد است، پافشاری میکند. ایشان خود، اسوه و الگویی کامل در این زمینه برای تمام مسلمانان هستند.