فرهنگی

نقش عالم دینی در تربیت نسل جوان از منظر قرآن

مقدمه

در عصر تحولات فرهنگی و رسانه‌ای، تربیت دینی نسل جوان به یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها، نظام‌های آموزشی و نهادهای دینی تبدیل شده است. در این میان، عالم دینی به‌عنوان مرجع فکری و اخلاقی، نقش بی‌بدیلی در هدایت تربیتی جوانان ایفا می‌کند. قرآن کریم با تأکید بر علم، تقوا و هدایت، جایگاه ویژه‌ای برای علما در تربیت نسل جدید قائل است. این مقاله با تمرکز بر آیات قرآنی، به بررسی نقش علمای دین در تربیت دینی نوجوانان و جوانان می‌پردازد.

جایگاه عالم دینی در تربیت اسلامی جوانان

عالمان دینی در قرآن به‌عنوان وارثان انبیاء معرفی شده‌اند. آیه شریفه:  

 إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ (فاطر: ۲۸)  

بیانگر آن است که خشیت الهی، ویژگی برجسته علماست؛ و این خشیت، آنان را به الگوهای تربیتی تبدیل می‌کند. عالم دینی نه‌تنها منبع دانش دینی، بلکه تجسم عملی اخلاق اسلامی است.

آیات قرآنی درباره تربیت نسل جدید

قرآن کریم تربیت را در قالب تزکیه، تعلیم و هدایت معرفی می‌کند. در آیه ۲ سوره جمعه آمده است:  

 هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا… یُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ  

این آیه نشان می‌دهد که تربیت دینی شامل سه مرحله است: تزکیه نفس، آموزش کتاب الهی، و تعلیم حکمت. علمای دین با اقتباس از این الگو، می‌توانند نسل جوان را در مسیر رشد معنوی و اخلاقی هدایت کنند.

تأثیر علمای مذهبی بر تربیت اخلاقی جوانان

عالمان دینی با ارائه الگوهای رفتاری، تبیین مفاهیم اخلاقی، و پاسخ‌گویی به شبهات، نقش کلیدی در شکل‌گیری شخصیت اخلاقی جوانان دارند. حضور آنان در مدارس، مساجد، رسانه‌ها و فضای مجازی، بستری برای انتقال ارزش‌های دینی فراهم می‌آورد.

تربیت دینی در عصر رسانه با محوریت علما

در عصر دیجیتال، رسانه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری باورهای جوانان دارند. علمای دین با حضور فعال در رسانه‌های اجتماعی، تولید محتوای دینی، و پاسخ‌گویی به نیازهای فکری نسل جدید، می‌توانند تربیت دینی را از حالت سنتی به شکل تعاملی و جذاب ارتقا دهند.

نقش روحانیون در هدایت تربیتی جامعه

روحانیون با ایفای نقش مشاور، معلم، و الگو، می‌توانند در سطوح مختلف اجتماعی از خانواده تا دانشگاه، فرآیند تربیت دینی را هدایت کنند. آنان با تبیین مفاهیم قرآنی، پاسخ‌گویی به مسائل روز، و ایجاد ارتباط عاطفی با جوانان، زمینه‌ساز رشد فکری و معنوی نسل آینده‌اند.

تربیت نسل جوان با الگوگیری از علمای دین

الگوگیری از علمای دین، به‌ویژه در رفتار، گفتار و سبک زندگی، می‌تواند جوانان را به سوی تعالی اخلاقی و دینی سوق دهد. علمای دین با زیست مؤمنانه خود، مصداق عملی آموزه‌های قرآنی هستند و این امر تأثیر تربیتی عمیقی دارد.

نتیجه‌گیری

عالمان دینی، با بهره‌گیری از آموزه‌های قرآنی، می‌توانند نقش محوری در تربیت دینی نسل جوان ایفا کنند. حضور فعال، پاسخ‌گویی علمی، و الگو بودن در رفتار، سه مؤلفه اصلی تأثیرگذاری آنان است. در عصر رسانه، این نقش نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه با ابزارهای نوین، گسترده‌تر و مؤثرتر شده است.

تناقضات و اهانت‌های احمد بصری، تحلیل عقاید جریان انحرافی احمد الحسن

جریان احمد اسماعیل بصری (معروف به احمد الحسن) نه تنها به دلیل ادعاهای غیرمعمولش، بلکه به خاطر تناقضات آشکار در گفتار و اهانت‌های بی‌سابقه به مقدسات اسلامی، مورد نقد شدید علمای شیعه قرار گرفته است. این مقاله به بررسی دقیق همین موارد می‌پردازد.

بخش اول: تناقضات آشکار در ادعاها و سخنان احمد بصری 

۱. تناقض در منبع علم!

· از یک سو: احمد بصری در کتاب «سرگردانی» ادعا می‌کند که اوصیاء و حجج الهی علم را به صورت الهامی از خدا دریافت می‌کنند و نیاز به تحصیل نزد استاد ندارند.

· از سوی دیگر: خودش صراحتاً در کتاب «الجواب المنیری» اعتراف می‌کند که در دانشکده مهندسی تحصیل کرده و سپس برای یادگیری علوم دینی به حوزه علمیه نجف رفته است. این اعتراف، مستقیم با ادعای «علم لدنی» او در تضاد است.

۲. تناقض در تعداد ائمه(ع)

· در کتب اولیه: او به صراحت می‌نویسد: «تمام مسلمانان بر تعداد ائمه که دوازده تن است اتفاق نظر دارند… و خاتم آنها امام زمان(عج) است».

· پس از مدتی: در یک چرخش کامل، ادعا می‌کند که ائمه ۲۴ نفر هستند و خودش سیزدهمین آنهاست! این تناقضی فاحش در بنیادی‌ترین اصل اعتقادی شیعه است.

بخش دوم: اهانت‌های بی‌سابقۀ احمد بصری به انبیاء و ائمه(ع)

برای توجیه ادعاهای خود، احمد بصری به مقدسات اسلامی هجوم برده است:

۱. توهین به پیامبر اسلام(ص) و ائمه(ع)

او جسارتاً ادعا کرده است که پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) بی‌سواد (أمی) بودند و تنها چیزهایی را می‌دانستند که از مردم عادی یاد گرفته‌اند! این در حالی است که روایات معتبر شیعه تصریح دارند که پیامبر(ص) به چندین زبان می‌خوانده و می‌نوشته است و هرکس آن حضرت را بی‌سواد بداند، مورد لعن خداوند است.

۲. نسبت شرک به حضرت ابراهیم(ع)

او در تفسیر آیات مربوط به حضرت ابراهیم(ع) مدعی شده که وقتی ملکوت آسمان‌ها بر آن حضرت آشکار شد، نور امام علی(ع) و امام مهدی(عج) را دید و گفت: «این پروردگار من است»! و بدین ترتیب، عملاً حضرت ابراهیم(ع) را به شرک متهم کرده است.

۳. توهین به امام حسین(ع) و امام زمان(عج)

احمد بصری با تحلیل شخصی خود از فرازی از دعای عرفه (که سندیت انتساب آن به امام حسین(ع) مورد تردید است)، مدعی شده که حضرت سیدالشهدا(ع) دارای «شرک نفسانی» و «مثبت بوده‌اند! همچنین او ادعا کرده کهحضرت مهدی(عج) تا پایان غیبت صغری دارای مثبت و شرک بوده و پس از آن این حجاب از وجودش برداشته شده است!

بخش سوم: شبهات جدی در نسب‌نامه احمد بصری 

احمد بصری نسب خود را به امام مهدی(عج) می‌رساند. اما وقتی از او شجره‌نامه معتبر خواسته می‌شود، یکی از نزدیکانش به نام «ناظم العقیلی» می‌گوید:

· «اطلاع از شجره‌نامه سید احمد الحسن هیچ فایده‌ای ندارد؛ چون او از نسل پنجم، مقطوع النسب است!» این در حالی است که خود احمد بصری بارها نسبش را به طور کامل ذکر کرده است.این تناقض و ابهام، بزرگ‌ترین شبهه بر ادعای اوست.

بخش چهارم: تفاوت یمانی موعود واقعی با احمد بصری

یمانی موعود در روایات معتبر، دارای ویژگی‌هایی است که احمد بصری فاقد آنهاست:

· هدایت‌گر به سوی حق است: در حالی که ادعاهای احمد بصری پر از انحراف و شرک است.

· دعوت کننده به امام حق است: ولی احمد بصری مردم را به سوی خودش دعوت می‌کند.

· پرچمش از پرچم های آسمانی است: پرچم احمد بصری، پرچم درگیری‌های مسلحانه و تکفیر دیگران بوده است.

نتیجه‌گیری

جریان احمد الحسن البصری با عقاید انحرافی، تناقض‌گویی‌های متعدد و اهانت‌های شدید به ساحت مقدس انبیا و ائمه(ع)، نمونه بارز یک فرقه ضاله آخرالزمانی است. تحلیل سخنان و کتاب‌های او نشان می‌دهد که این جریان، هیچ پایه و اساس عقلی یا نقلی معتبری ندارد و تنها با سوءاستفاده از فضای ناآرام سیاسی و احساسات مذهبی مردم، به حیات خود ادامه می‌دهد. آگاهی از این تناقضات و اهانت‌ها، بهترین سلاح برای مصون ماندن از فتنه‌های چنین مدعیان دروغینی است.

احمد بصری کیست؟ بررسی ادعاهای یمانی موعود و نقد جریان انحرافی احمد اسماعیل

احمد اسماعیل صالح السلمی البصری، معروف به «احمد الحسن الیمانی»، از چهره‌های جنجال‌برانگیز در عرصه مدعیان مهدویت در دهه‌های اخیر است. او که متولد ۱۹۶۹ میلادی در بصره عراق است، با ادعاهای عجیب و گسترده‌ای چون وصایت امام زمان(عج)، یمانی موعود و حتی فرزندی امام دوازدهم، توجه برخی از افراد ساده‌لوح را به خود جلب کرد. این مقاله به بررسی هویت، ادعاها و نقدهای وارد بر جریان او می‌پردازد.

احمد بصری که هست و چه می‌گوید؟

احمد بصری پس از فارغ‌التحصیلی در رشته مهندسی شهرسازی، برای مدت کوتاهی در حوزه علمیه نجف حاضر شد، اما به گفته خودش به دلیل «انحرافات حوزه» آنجا را ترک کرد. او در سال‌های پس از سقوط صدام حسین و ایجاد ناآرامی در عراق، با تشکیل گروه‌های مختلف علمی، دینی، امنیتی، مالی و حتی نظامی، به تبلیغ ادعاهای خود پرداخت.

مهم‌ترین ادعاهای احمد بصری

بر اساس متون منتسب به او و پیروانش، احمد بصری ده‌ها ادعای بزرگ داشته که از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:

1. وصی و جانشین امام زمان(عج)

2. فرزند مستقیم امام مهدی(عج)

3. سفیر و فرستاده خاص حضرت حجت

4. یمانی موعودی که در روایات از خروجش قبل از ظهور خبر داده شده

5. اولین مهدی از دوازده مهدی پس از امام عصر(عج)

6. معصوم (البته با تعریف خاص خودش!)

7. نجات‌دهنده حضرت یونس از شکم ماهی و حضرت ابراهیم از آتش!

8. دارای مقام نبوت و رسالت

نقد ادعاها: چرا این ادعاها رد می‌شود؟

منتقدان، ادعاهای احمد بصری را از چند جهت اساساً باطل می‌دانند:

1. عدم وجود وصیت معتبر

یکی از شرط‌های اساسی برای شناخت «حجت خدا» وجود وصیت روشن از امام قبلی است. احمد بصری تنها به یک روایت ضعیف‌السند از کتاب «الغیبة» شیخ طوسی استناد می‌کند که از نظر علمای رجال و حدیث، سند آن مجهول و غیرقابل اعتماد است و محتوایش با عقاید مسلّم شیعه در تعارض است.

2. تناقض‌گویی‌های آشکار

او از یک سو مدعی است که امامان معصوم(ع) و حجت‌های الهی علم خود را به صورت الهامی از خدا دریافت می‌کنند، اما از سوی دیگر به تحصیل خود در دانشگاه و حوزه علمیه اعتراف کرده است. همچنین در مورد تعداد ائمه(ع) ابتدا بر عدد ۱۲ تأکید کرده، اما بعدها خود را امام سیزدهم خوانده است!

3. اهانت به مقام انبیا و ائمه(ع)

برای توجیه ادعاهای خود، به مقام مقدس پیامبران و امامان توهین کرده است. برای مثال:

· ادعا کرده که پیامبر اسلام(ص) و ائمه(ع) بی‌سواد بودند!

· حضرت ابراهیم(ع) را به شرک متهم کرده است.

· درباره امام حسین(ع) و امام زمان(عج) ادعا کرده که آنان دارای «مثبت» و نوعی شرک بودند!

4. انحراف از ضروریات مذهب تشیع

جریان او مسائل مسلّم شیعه مانند انحصار امامت در دوازده امام، خاتمیت نبوت با حضرت محمد(ص) و عصمت ائمه(ع) را هدف قرار داده و سعی در تحریف آن‌ها دارد.

5. تفکر تکفیری

او به صراحت هر کس که دعوتش را نپذیرد، تکفیر کرده و گرفتن مال مخالفان را جایز شمرده است. این بینش خشن، مشابه اندیشه‌های گروه‌های تکفیری است.

نتیجه‌گیری

جریان احمد بصری (احمد الحسن) نه یک حرکت دینی، که یک جنبش سیاسی-عقیدتی انحرافی است که با سوءاستفاده از احساسات پاک منتظران امام عصر(عج) و ایجاد شبهات پیچیده، در صدد ایجاد تفرقه در جهان اسلام است. بررسی ادله او نشان می‌دهد که ادعاهایش فاقد هرگونه پشتوانه عقلی، قرآنی و روایی معتبر است و با معیارهای شناخت «مدعی دروغین» که در روایات اهل بیت(ع) آمده، کاملاً مطابقت دارد. آگاهی از این ادعاها و نقدهای آن، سپری در برابر فتنه‌های آخرالزمانی است.

 راز مخفی حیوانات که انسان آن را فراموش کرده است! (از زبان امام سجاد)

💥امام سجاد علیه السلام فرمودند:

مَا بَهِمَتِ‏ الْبَهَائِمُ‏ فَلَمْ‏ تُبْهَمْ‏ عَنْ‏ أَرْبَعَةٍ مَعْرِفَتِهَا بِالرَّبِّ وَ مَعْرِفَتِهَا بِالْمَوْتِ وَ مَعْرِفَتِهَا بِالْأُنْثَى مِنَ الذَّكَرِ وَ مَعْرِفَتِهَا بِالْمَرْعَى عَنِ الْخِصْبِ. 

◀️ چهار چیز برای چارپایان نیز معلوم است: 

۱.معرفت خدا

۲. معرفت مرگ

۳ معرفت نر و ماده

۴. و معرفت چراگاه از زمین حاصلخیز. 

📚الأمالي (للطوسی) ج ۱، ص ۵۹۴

این حدیث شگفت‌انگیز از امام سجاد (علیه السلام) پرده از روی بعدی ناشناخته از آفرینش برمی‌دارد و بینش عمیقی درباره شناخت فطری ارائه می‌دهد. در ادامه، تحلیل و بسته محتوایی آن را تقدیم می‌کنم.

تفسیر و تحلیل حدیث

امام سجاد (ع) در این روایت به یک حقیقت غریزی و فراموش‌شده اشاره می‌فرمایند: حیوانات نیز از یک سطح از “معرفت” برخوردارند که برای ادامه حیات و انجام نقش خود در جهان آفرینش ضروری است.

تحلیل چهار شناخت:

1. مَعْرِفَتِهَا بِالرَّبِّ (شناخت پروردگار):

   · این بخش عمیق‌ترین و قابل‌تأمل‌ترین مفهوم است. این شناخت لزوماً به معنای “تفکر فلسفی” نیست، بلکه حسّ فطری توحید و وابستگی به یک مبدأ متعالی است. این همان چیزی است که در آیات قرآن مانند «وَ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ» (اسراء/۴۴) به آن اشاره شده است. حیوانات در نهاد خود، خالق را می‌شناسند و این شناخت در غریزه بقا و حرکت در مسیر تقدیر الهی تجلی می‌یابد.

2. مَعْرِفَتِهَا بِالْمَوْتِ (شناخت مرگ):

   · حیوانات خطر و مرگ را درک می‌کنند. این شناخت، غریزه فرار از خطر و حفظ جان را در آنها به راه می‌اندازد. این آگاهی، برخلاف انسان، همراه با ترس از عواقب اخروی نیست، اما یک ادراک طبیعی از پایان زندگی است.

3. مَعْرِفَتِهَا بِالْأُنْثَى مِنَ الذَّكَرِ (شناخت نر از ماده):

   · این شناخت، پایه تداوم نسل و بقای گونه‌هاست و به وضوح در رفتارهای جفت‌یابی و تولیدمثل حیوانات مشهود است.

4. مَعْرِفَتِهَا بِالْمَرْعَى عَنِ الْخِصْبِ (شناخت چراگاه حاصلخیز از بی‌حاصل):

   · این شناخت، غریزه تأمین معاش و بقای فردی است. حیوانات به خوبی می‌دانند کجا غذا پیدا کنند و از خطر گرسنگی در امان بمانند.

پیام کلی حدیث: این روایت به انسان می‌آموزد که جهان آفرینش، بسیار هدفمند و دارای نظمی حکیمانه است. حتی حیوانات نیز به اندازه‌ای که برای نقش آفرینی در این جهان نیاز دارند، از دانش و شناخت فطری برخوردار شده‌اند. این موضوع، هم نشانه‌ای از عظمت پروردگار است و هم درس تواضع برای انسان که گمان می‌کند تنها موجود عاقل و صاحب معرفت است.

راز شادکامی که در جلوی چشمانتان است، اما آن را نمی‌بینید! (+ معرفی کتاب)

🔸 بهترین روز زندگی‌تان را به یاد بیاورید و تصور کنید دوباره آن روز را زندگی می‌کنید؛ تصور کنید همان آفتاب و آسمان صاف و هم‌نشینی با دوستانتان را بارها تجربه می‌کنید؛ 

انگار در بهترین روز زندگی‌تان زندانی شده باشید. اگر این‌طور می‌شد، دیگر آن روز هیجان‌انگیز، لذت‌بخش و معنادار نبود. 

ما «عادت» می‌کنیم و معنایش این است که به محرک‌هایی که تکراری می‌شوند کمتر و کمتر واکنش نشان می‌دهیم.

🔹 اما آیا می‌توانید به چیزهایی که دیگر آن‌ها را حس نمی‌کنید یا به آن‌ها بی‌توجه شده‌اید آن حس شگفتی و تازگیِ بار اول را بازگردانید؟ 

موضوع این کتاب همین است. در این کتاب می‌پرسیم چگونه می‌توانیم در دفتر کار، در خانه و در مناسبات اجتماعی بر عادت‌کردن غلبه کنیم و این کار چه تأثیری بر شادکامی و بهبود روابط اجتماعی‌مان خواهد گذاشت.

🔸 این مهارت را نه‌فقط دربارۀ امور ناخوشایند، که همچنین دربارۀ رخدادها و روابط بد و ناخوشایند نیز خواهیم آموخت. ما باید بتوانیم حساسیت خود را به نابهنجاری‌ها و فساد و تبعیض نیز بازیابیم تا برای تغییر انگیزه پیدا کنیم. 

علاوه‌براین، در این کتاب بررسی می‌کنیم که دیدن چیزها از زاویۀ جدید چگونه می‌تواند باعث بروز خلاقیت و نوآوری شود.

کتاب «دوباره نگاه کن» 

قدرت توجه به چیزهایی که همیشه پیش چشممان بوده‌اند.