فرهنگی

بهای عشق به فرزند: پاسخی که قرآن به طلبکاری ما می‌دهد (داستانی که هر فرزندی باید بخواند)

قرآن کریم با چه زیبایی می‌فرماید: «آیا پاداش نیکی، جز نیکی است؟»

شبی، پسری نزد مادرش که در آشپزخانه مشغول پختن شام بود رفت و برگه‌ای کاغذ به دستش داد. مادر دست‌هایش را با حوله‌ای تمیز کرد و نوشته‌ها را با صدای بلند خواند. پسرش با خطی کودکانه نوشته بود:

صورتحساب:

کوتاه کردن چمن‌های باغچه: ۵ دلار

تمیز کردن اتاق خوابم: ۱ دلار

مراقبت از برادر کوچکم: ۳ دلار

بیرون بردن زباله‌ها: ۲ دلار

گرفتن نمره خوب در ریاضی: ۶ دلار

مجموع بدهی شما به من: ۱۷ دلار

مادر لحظه‌ای به چشمان منتظر پسر نگاه کرد، سپس قلمی برداشت و پشت همان برگه نوشت:

بهای رنجِ نه ماه بارداری‌ات: هیچ

بهای همه شب‌هایی که پای تو بیدار ماندم و دعا کردم: هیچ

بهای تمام زحمت‌هایی که برای بزرگ کردن تو کشیدم: هیچ

بهای غذاها، لباس‌ها و اسباب‌بازی‌هایت: هیچ

و اگر همه این‌ها را جمع بزنی، خواهی دید که بهای عشق من به تو: هیچ است.

پسری که نوشته‌های مادر را خواند، چشمانش از اشک پر شد. به چشمان مادر نگاه کرد و گفت: «مامان، دوستت دارم.» آنگاه قلم را برداشت و زیر صورتحساب نوشت: «قبلاً به طور کامل پرداخت شده.»

پیامد: چرا ما همیشه در برابر پدر و مادر خود طلبکاریم؟ چرا همه فداکاری‌هایی را که آنان از سر عشق و محبت برایمان می‌کنند، وظیفه‌شان می‌دانیم، اما وقتی آنان خواسته کوچکی از ما دارند، با اکراه و غرولند انجامش می‌دهیم؟

قرآن کریم چه زیبا می‌فرماید: «آیا پاداش نیکی، جز نیکی است؟»

ریشه‌های تاریخی دشمنی آمریکا؛ از کودتای ۲۸ مرداد تا تسخیر لانه جاسوسی (تحلیل بیانات رهبر انقلاب: چرا اختلاف ما با آمریکا ذاتی است؟)

🔸 مشکل ما با آمریکا از ۲۸ مرداد ۳۲ آغاز شد و نه ۱۳ آبان ۵۸. بعلاوه، تسخیر سفارت باعث کشف توطئه و خطری بزرگ علیه انقلاب شد که دانشجویان با انجام این کار مهم و کنار هم گذاشتن اسناد توانستند ماهیت آن توطئه را فاش کنند.

🔸مسئله سفارت آمریکا جمع‌آوری اطلاعات نبود بلکه با تشکیل اتاق توطئه، در پی سازماندهی بازماندگان رژیم قبل، برخی افراد ارتش و دیگران برای اقدام علیه انقلاب بود.

🔸دشمنی آنها صرفاً زبانی نبود و هر چه توانستند..انجام دادند چرا که ذات استکباری آمریکا با ذات استقلال‌طلبانه انقلاب اسلامی سازگار نبود و اختلاف آمریکا و جمهوری اسلامی نه یک اختلاف تاکتیکی و موردی، بلکه اختلافی ذاتی است.

🔸 در کنار ضبط و نگهداشت وقایع شیرین، باید مراقب باشیم وقایع تلخی همچون کودتای سال ۱۲۹۹ انگلیسی‌ها به وسیله رضاخان و سپس رسیدن او به پادشاهی و شکل‌گیری آن فجایع، سختی‌ها، استبداد و دیکتاتوری بی‌نظیر و تسلط خارجی بر کشور نیز فراموش نشود.

🔸 علاج بسیاری از مشکلات و مصونیت بخشی به کشور فقط از راه قوی شدن و قوت مدیریتی، علمی، نظامی و انگیزه امکان‌پذیر است و دولت در بخش‌های مربوط به خود باید کارها را با قوت انجام دهد.

چرایی سکوت امام علی (ع): استراتژی حکیمانه در برابر طوفان فتنه

وقایع پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از دردناک‌ترین و در عین حال درس‌آموزترین فصل‌های تاریخ اسلام است. در این میان، سکوت به ظاهر طولانی امام علی (علیه السلام) در برابر غصب خلافت، پرسشی است که ذهن هر محققی را به خود مشغول می‌کند. چگونه است که شیر خدا، که هرگز در میدان جنگ پای پس نکشید، در این برهه حساس، شکیبایی را بر قیام مسلحانه ترجیح داد؟

پاسخ به این پرسش، کلید درک عمق بینش سیاسی و دغدغه دینی امام (ع) است. ایشان نه از روی ترس یا ضعف، که بر اساس استراتژی حکیمانه‌ای برای حفظ کیان اسلام سکوت کردند. در ادامه، با استناد به منابع معتبری مانند نهج البلاغه و کتب تاریخی، به مهم‌ترین دلایل این سکوت می‌پردازیم.

۱. جلوگیری از «رجعت به جاهلیت» و نابودی اصل اسلام

این دلیل، محوری‌ترین علت بود که در قسمت اول به آن اشاره شد. جامعه نوپای اسلامی هنوز از تعالیم پیامبر (ص) استحکام کامل نگرفته بود و رگه‌های تعصب جاهلی در آن وجود داشت. امام در نامه ۶۲ نهج البلاغه به روشنی این نگرانی را بیان می‌کنند: «… فَأَمْسَكْتُ يَدِي حَتَّى رَأَيْتُ رَاجِعَةَ النَّاسِ قَدْ رَجَعَتْ عَنِ الْإِسْلَامِ يَدْعُونَ إِلَى مَحْقِ دَيْنِ مُحَمَّدٍ (ص)؛ فَخَشِيتُ إِنْ لَمْ أَنْصُرِ الْإِسْلَامَ وَ أَهْلَهُ أَنْ أَرَى فِيهِ ثَلْماً أَوْ هَدْماً…»

… پس دست [بیعت] خود را نگه داشتم، تا دیدم گروهی از مردم از اسلام بازگشته و دعوت به محو دین محمد (ص) می‌کنند. پس ترسیدم اگر اسلام و اهلش را یاری نکنم، شکاف یا ویرانی در آن ببینم…

قیام نظامی در آن شرایط، به معنای جنگ داخلی و ایجاد تردید در اصل دین در دل تازه‌مسلمانان بود. امام (ع) حفظ “اصل اسلام” را بر “حق شخصی” خود مقدم دانستند.

۲. حفظ وحدت ظاهری جامعه اسلامی و جلوگیری از تفرقه

درگیری مستقیم میان بنی‌هاشم و سایر قبایل عرب، به ویژه قریش، می‌توانست جامعه مسلمین را به کلی از هم بپاشاند و دشمنان خارجی را تحریک کند. امام (ع) با درک این خطر، مصلحت کلی امت را بر حق فردی مرجح شمردند. ایشان در خطبه‌ای دیگر فرمودند: «وَ اللَّهِ لَأُسَلِّمَنَّ مَا سَلِمَتْ أُمُورُ الْمُسْلِمِينَ وَ لَمْ يَكُنْ فِيهَا جَوْرٌ إِلَّا عَلَيَّ خَاصَّةً» به خدا سوگند! [از حق خود می‌گذرم] تا زمانی که کار مسلمانان سامان یابد و ستمی جز بر من نباشد.

این جمله، اوج ایثار و مسئولیت‌پذیری امام در قبال کل امت است.

۳. عدم یارى و همراهى کافى

امام علی (ع) به خوبی می‌دانستند که برای مقابله موفق، نیاز به پایگاهی مردمی و یارانی فداکار دارند. متأسفانه، فضای رعب و وحشت ایجاد شده پس از واقعه سقیفه و انحراف افکار عمومی، باعث شد تنها تعداد معدودی (مانند سلمان، ابوذر، عمار و مقداد) در کنار ایشان بایستند. در خطبه «شقشقیه» می‌فرمایند: «فَنَظَرْتُ فَإِذَا لَيْسَ لِي مُعِين» پس نگاه کردم [به اطراف] و دیدم یاوری ندارم.

قیام بدون پشتوانه، نه تنها به نتیجه نمی‌رسید، بلکه بهانه‌ای برای سرکوب خاندان پیامبر (ص) و یاران وفادارشان می‌شد.

۴. عمل به وصیت پیامبر (ص) و صبر بر مصیبت

بر اساس برخی روایات، پیامبر اکرم (ص) به امام علی (ع) توصیه کرده بودند که در صورت بروز اختلاف، صبر پیشه کنند. بنابراین، سکوت امام (ع) تنها یک انتخاب سیاسی نبود، بلکه اطاعتی از امر رسول الله (ص) و تکلیفی الهی به شمار می‌رفت. این صبر، نمونه‌ای عینی از “صبر على أذى” در راه خدا بود.

۵. اثبات حقانیت از طریق مظلومیت

سکوت امام (ع) و تحمل مظلومیت، خود بزرگ‌ترین سند برای افشای چهره غاصبان شد. اگر ایشان قیام می‌کردند، تاریخ او را “شورشی” علیه “خلیفه مسلمین” قلمداد می‌کرد. اما این سکوت و سپس استدلال‌های روشنگرانه ایشان در طول ۲۵ سال، چهره واقعی حاکمان را برای تاریخ آشکار کرد و حقانیت اهل بیت (ع) را در دل‌های حقیقت‌جویان جاودانه ساخت.

نتیجه‌گیری

سکوت امام علی (علیه السلام) یک کنش حساب‌شده سیاسی و دینی بود، نه یک واکنش منفعلانه. این سکوت، برگرفته از عمق بینش و مسئولیت‌پذیری ایشان در قبال آینده اسلام بود. ایشان “مصلحت نظام اسلام” را بر “مصلحت شخصی” ترجیح دادند و با تحمّل تلخ‌ترین ناکامی‌ها، از فروپاشی دین جلوگیری کردند. تحلیل این رویداد تاریخی به ما می‌آموزد که گاهی “سکوت"، رساترین فریاد و “صبر"، قدرتمندترین سلاح در برابر باطل است.

 هشت جمله معنوی برای آرامشی که در درونتان منتظر است

هشت جمله مهم برای آرامش بیشتر (با ادبیات روانشناسی دینی)

🔺 ۱. با گذشته‌تان صلح برقرار کنید تا زمان حال شما را تباه نکند. از منظر روانشناسی دینی،صلح با گذشته به معنای “بخشش وجودی” است. این کار، نه انکار رنج، بلکه گذار از نقش قربانی به نقش “سازنده معنا” است. وقتی گذشته را به عنوان فصل‌هایی از کتاب رشد روحانی خود می‌پذیرید، درمی‌یابید که هر زخم، پتانسیل یک “وجهه الهی” را در شما دارد و بار سنگینش را به تجربه‌ای برای خردورزی تبدیل می‌کنید.

🔺 ۲. آنچه که دیگران درباره شما فکر می کنند اهمیتی ندارد. این بینش،ستون فقرات “استقلال روانی-معنوی” است. در روانشناسی دینی، ارزش ذاتی انسان نه در انعکاس نگاه دیگران، بلکه در “قرب الهی” اوست. وقتی هویتتان را از “خودِ حقیقی” (که مظهر اسماء الهی است) وام بگیرید، نیاز به تایید(خارجی) محو می‌شود و آرامش درونی جایگزین اضطراب اجتماعی می‌گردد.

🔺 ۳. زمان همه چیز را التیام می‌بخشد، کمی زمان دهید، فقط مقداری. این جمله،بیانگر حکمت “تسلیمِ فعالانه” است. زمان در این نگاه، فقط یک کمیت نیست، بلکه بستری برای “عملکرد” یا لطف الهی است. روانشناسی دینی به ما می‌آموزد که با سپردن دردها به گذر زمان و توکل بر حکمت بی‌پایان حق، به فرآیند طبیعی ترمیم روح اعتماد کنیم و در انتظار، “صبور” باشیم، چرا که صبر، خود دعوت به همراهی با قانونمندی‌های عالم است.

🔺 ۴. هیچ کس دلیل خوشبختی شما نیست مگر خود شما. این اصل،بنیان “مسئولیت‌پذیری عرفانی” است. خوشبختی یک “حالت وجودی” است که از درون می‌جوشد، نه از برون. روانشناسی دینی تأکید می‌کند که شما به عنوان خلیفه خداوند، منبع بی‌کران آرامش و شادی در درونتان نهفته است و دیگران تنها می‌توانند “مظهر” این نعمت باشند، نه “منبع” آن. کشف این منبع درونی، همان سلوک الی الله است.

🔺 ۵. زندگی خود را با دیگران مقایسه نکنید، شما درک درستی از واقعیت زندگی آن ها ندارید. مقایسه،سم “آرامش وجودی” است. از نگاه دینی، هر نفسی “سنتز” منحصربه‌فردی ازنعمات و مسیرهای رشد است. روانشناسی دینی مقایسه را نوعی “عدول از تقدیر شخصی” می‌داند که باعث می‌شود به “طرح الهی” برای زندگی خود بی‌اعتقاد شوید. به جای نگاه به باغ دیگران، بر شکوفایی دانه‌های وجود خودتان متمرکز شوید.

🔺 ۶. خیلی زیاد فکر نکنید، ندانستن پاسخ همه پرسش‌ها اشکالی ندارد. وسواس فکری،ناشی از تلاش “خودِ محدود” برای درک “نامحدود” است. روانشناسی دینی، “سکوت ذهن” را دروازه‌ای به سوی “ادراک قلبی” می‌داند. گاهی باید عقل کنید تا دل به سخن بیافتد. پذیرش “ابهام"، تمرین توکل و اعتماد به حکمتی فراتر از درک خودمان است. برخی پاسخ‌ها را باید “زیست"، نه “فهمید".

🔺 ۷. لبخند بزنید، چرا که شما صاحب همه مشکلات دنیا نیستید. لبخند،یک “تمرین معنوی” و یادآوری “نسبی بودن مشکلات” است. این کار، هم یک تکنیک روانشناختی برای تغییر خلق است و هم یک شکرگزاری غیرکلامی. وقتی می‌خندید، در حال اعلام این حقیقت هستید که با وجود همه سختی‌ها، “موجودیت” شما تحت سیطره یک قدرت برتر و خیرخواه است و این مشکل، تنها بخش کوچکی از نقشه بزرگ هستی شماست.

🔺 ۸. با خودتان مهربان باشید و به سلامتی خودتان اهمیت بدهید. مهربانی با خود،پایه “سلامت روان-روح” است. از منظر دینی، بدن و روان شما “امانت” الهی هستند. مراقبت از این امانت، نه خودخواهی، که نوعی “عبادت عملی” است. وقتی با خود با شفقت رفتار می‌کنید، در حقیقت با مخلوق خداوند مهربانی می‌کنید و زمینۀ بهره‌وری بیشتر برای خدمت به خلق و عبادت خالق را فراهم می‌سازید.

در برابر همه خطر؛ روایتی از ایستادگی حضرت زهرا (س) پشت در خانه

در ادبیات آیینی ما، برخی اشعار چنان با عمق و احساس آمیخته شده‌اند که نه تنها مرثیه‌خوانی که بیانیه مقاومت هستند. شعر «از پی حفظ حریم خویشتن» با صدای استاد میرزا محمدی، از جمله همین آثار است که صحنه‌ای تاریخی و حماسی از دفاع حضرت زهرا (سلام الله علیها) از امام علی (ع) را به تصویر می‌کشد.

صحنه‌ای که تاریخ را تفسیر می‌کند

شاعر در این شعر، به واقعه‌ای اشاره می‌کند که در آن حضرت زهرا (س) پشت در خانه می‌ایستد تا مانع از آسیب رسیدن به امام علی (ع) شود. این صحنه، تنها یک رویارویی فیزیکی نیست؛ بلکه نماد مقاومت زن مسلمان در برابر ستم و انحراف است.

مرد باید پشت در آید نه زن

هیچ دانی دختر پیغمبر

از چه آمد جای حیدر پشت در؟

این ابیات پرسش بنیادینی را مطرح می‌کنند: چرا دختر پیامبر باید پشت در بایستد؟ پاسخ در همین سطرها نهفته: دید مولاش علی تنها شده، خانهاش محصور دشمنها شده

فدای جان در راه حریم ولایت

حضرت زهرا (س) در اوج خطر، نه تنها از خود می‌گذرد، بلکه با شعاری جاودان فریاد می‌زند:

چشم پوشیدم ز جان خویشتن

این مغیره هرچه میخواهی بزن

این جمله، اوج ایثار و وفاداری به امامت است. او حاضر است جانش را فدا کند، ولی اجازه ندهد حریم امامت شکسته شود.

هم پسر، هم مادر آنجا کشته شد

آرزوی حیدر آنجا کشته شد

این بیت به شهادت حضرت زهرا (س) و امام حسین (ع) — به عنوان آرزوی امام علی (ع) — اشاره دارد و پیوند عمیق میان فداکاری‌های آن خاندان را نشان می‌دهد.

پیام شعر برای امروز ما

· دفاع از حق، هر قیمتی دارد

· زن در مکتب اسلام، محور مقاومت است

· وفاداری به امامت، بالاترین ارزش است