فرهنگی

قهرمان دوازده‌ساله؛ شهید محمدحسین فهمیده، اسطوره‌ای جاودان

📅 ۸ آبان ۱۳۵۹ — روز بسیج دانش‌آموزی

 «رهبر ما آن طفل دوازده ساله‌ای است که با قلب کوچک خود که ارزشش از صدها زبان و قلم ما بزرگتر است،با نارنجک، خود را زیر تانک دشمن انداخت و آن را منهدم نمود و خود نیز شربت شهادت نوشید.»

✍️ امام خمینی (ره)

🌱 ولادت و دوران کودکی

شهید محمدحسین فهمیده در سال ۱۳۴۶ در شهر مقدس قم دیده به جهان گشود.

او در خانواده‌ای مذهبی، مؤمن و متدین پرورش یافت.

از همان کودکی، روحی پرشور و قلبی عاشق اهل‌بیت داشت.

📖 او عاشق مطالعه بود، نماز را پیش از سن تکلیف می‌خواند و احترام فراوانی برای پدر و مادرش قائل بود.

🔥 عشق به امام و انقلاب

با نزدیک‌شدن به روزهای پرالتهاب انقلاب اسلامی، روح نوجوانانه‌اش نیز دچار تحولی عمیق شد.

محمدحسین شیفته‌ی امام خمینی (ره) بود و آرزو داشت برای انقلابش قدم بردارد.

در ماجرای کردستان پس از انقلاب، با وجود سن کم، برای دفاع از وطن خود را به آن منطقه رساند،

اما به‌دلیل سن پایین، از حضور در میدان بازگردانده شد.

⚔️ حضور در جبهه خرمشهر

با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران،

محمدحسین دیگر طاقت دوری از میدان نبرد را نداشت.

او با تلاش فراوان خود را به جبهه خرمشهر رساند.

💪 با وجود دوازده‌سالگی، به فرماندهان ثابت کرد که

شجاعت و درایتش فراتر از سن اوست.

در همان مدت کوتاه، رشادت‌های بسیاری از خود نشان داد.

🕊️ نحوه شهادت

در یکی از نبردها، محمدحسین همراه دوستش شهید محمدرضا شمس در سنگر بودند.

در حمله‌ی سنگین دشمن، محمدرضا زخمی می‌شود.

محمدحسین با فداکاری و زحمت بسیار، دوست مجروحش را به پشت خط می‌رساند

و سپس برای دفاع از همرزمانش به سنگر بازمی‌گردد.

💥 در همان هنگام، پنج تانک عراقی در حال پیشروی به سمت رزمندگان اسلام بودند.

محمدحسین که نارنجک‌هایی به کمر بسته بود، با اراده‌ای پولادین به سوی تانک‌ها حرکت کرد.

گلوله‌ای به پایش اصابت می‌کند، اما او از حرکت نمی‌ایستد.

خود را به تانک اول رسانده، نارنجک را منفجر می‌کند و با جان‌فشانی بی‌نظیرش

آن تانک را منهدم می‌سازد.

دشمن که گمان می‌کند حمله‌ای بزرگ در راه است، از میدان می‌گریزد.

در نتیجه، حلقه محاصره شکسته می‌شود و نیروهای کمکی می‌رسند.

✨ بدین‌گونه، محمدحسین فهمیده با ایثار خود،

هم‌رزمانش را از مرگ نجات داد و جاودانه شد.

به پاس رشادت و فداکاری این نوجوان دوازده‌ساله‌ی قهرمان،

روز شهادتش یعنی ۸ آبان، به‌عنوان روز بسیج دانش‌آموزی نام‌گذاری شد.

هر شب قبل از خواب از خودت بپرس: امروز با خدا چه‌کردی؟

امام موسی کاظم علیه‌السلام: لیسَ مِنّا مَن لَم یُحاسِبْ نَفسَهُ فی کُلِّ یَومٍ فَإنْ عَمِلَ حَسَناً استَزادَ اللهَ و إنْ عَمِلَ سیّئاً اسْتَغفَرَ اللهَ مِنهُ و تابَ اِلَیهِ.

🔹‌از مانیست کسی که هر روز حساب خود رانکند، پس اگر کار نیکی کرده است از خدا زیادی آن را بخواهد، واگر بدی کرده، از خدا آمرزش طلب نموده و به سوی او توبه نماید.

📚 اصول کافی، ج۴، ص۱۹۱

تفسیر حدیث از ما نیست کسی که هر روز حساب خود را نکند

🔹 ۱. معیار پیروی از اهل‌بیت

عبارت «لَیسَ مِنّا» یعنی «او از پیروان حقیقی ما نیست».

پس محاسبه نفس، نشانه‌ی شیعه‌ی واقعی است؛ کسی که هر روز عملکرد خود را در ترازوی وجدان و ایمان می‌گذارد.

🔹 ۲. محاسبه نفس یعنی چه؟

یعنی انسان مانند تاجری که حساب سود و زیان خود را نگه می‌دارد،

هر روز بنگرد: چه گفت؟ چه کرد؟ و چه اثر بر دیگران گذاشت؟

🔹 ۳. اگر کار نیکی کرد…

به آن مغرور نشود؛ بلکه از خدا بخواهد آن را بپذیرد و زیاد کند.

چون در اخلاق اسلامی، عمل نیک بدون توفیق و اخلاص، ارزش حقیقی ندارد.

🔹 ۴. اگر خطا کرد…

باید بی‌درنگ استغفار و توبه کند، نه اینکه خطا را عادی بپندارد.

تکرار این محاسبه روزانه، انسان را از غفلت نجات می‌دهد و دل را زنده نگه می‌دارد.

هر شب، قبل از خواب، چند دقیقه خودت را قضاوت کن — نه برای سرزنش، بلکه برای رشد.

این تمرین کوتاه، نسخه‌ای معنوی برای آرامش، تمرکز، و رشد شخصیتی در دنیای پرهیاهوی امروز است.

سه عامل اصلی پیری زودرس از نگاه علم سلامت و سبک زندگی

👵 ۳ عامل اصلی پیری زودرس و فرسودگی بدن

۱️⃣ بی‌تحرکی و نشستن طولانی:

بدن برای زنده ماندن نیاز به جریان دارد؛ همان‌طور که آب اگر بماند می‌گندد، بدن بی‌تحرک هم بیمار می‌شود.

حتی روزانه ۳۰ دقیقه پیاده‌روی آرام می‌تواند از چاقی، افسردگی و پیری زودرس جلوگیری کند.

۲️⃣ کمبود میوه و سبزیجات تازه

فیبر طبیعی موجود در میوه‌ها و سبزیجات باعث دفع سموم، سلامت روده و شادابی پوست می‌شود.

اگر فیبر نخورید، دچار یبوست و تجمع گاز خواهید شد؛ این گازها به‌تدریج موجب سردرد، تیرگی پوست و خستگی زودرس می‌شوند.

۳️⃣ روابط اجتماعی ضعیف

انزوا و گوشه‌گیری مغز را خاموش می‌کند.

ارتباط با دوستان، خانواده و حضور در جمع، بخش‌های فعال مغز را بیدار نگه می‌دارد و خطر زوال عقل و آلزایمر را کاهش می‌دهد.

با هر لبخند، مغز شما جوان‌تر می‌شود! 🌸

اگر می‌خواهی پیر نشوی، باید در حرکت، در ارتباط و در تغذیه سالم بمانی.

جوانی، سبک زندگی است، نه عددی در شناسنامه.

اگر کار خیر آسان بود، همه بهشتی می‌شدند! پیامبر(ص): با هوای نفس بجنگ تا نجات یابی

در كار خير، خودتان را به زحمت بیندازید و در اين راه با هوا و هوس خود مبارزه كنيد، زيرا طبيعت انسان به بدى تمايل دارد.

تفسیر و تحلیل حدیث

در کار خیر، خود را به زحمت بیندازید و در این راه با هوای نفس خود مبارزه کنید، زیرا طبیعت انسان به بدی گرایش دارد.

📚 تنبیه‌الخواطر، ج۲، ص۱۲۰

🔹 نکته اول

پیامبر خدا(ص) با نگاهی واقع‌گرایانه می‌فرمایند: انسان ذاتاً راحت‌طلب است.

طبیعت بدن و میل درونی ما، به سمت آسایش و لذت آنی متمایل است، نه تلاش و ایثار.

اما سعادت، در نقطه‌ی مقابلِ راحت‌طلبی است.

🔹 نکته دوم

عبارت «فِی الخَیرِ تَحَمَّلوا المَشَقّة» یعنی کار خیر بدون زحمت، ممکن نیست.

احسان، عبادت، علم‌آموزی، خدمت به مردم — همه نیازمند مبارزه با هوای نفس‌اند.

انسان تا از دایره‌ی تنبلی، توجیه و عادت بیرون نیاید، قدمی در مسیر رشد برنمی‌دارد.

🔹 نکته سوم

جمله‌ی پایانی «فإنّ الطبعَ إلى الشرّ مایلٌ» هشداری تربیتی است؛ یعنی اگر انسان خود را رها کند، طبیعت او به‌سوی گناه و غفلت می‌لغزد.

پس تنها راه ماندن در مسیر خیر، مجاهده‌ی دائم با نفس است — همان که قرآن فرمود: «وَالَّذینَ جاهَدوا فینا لَنَهدِیَنَّهُم سُبُلَنا» (عنکبوت: ۶۹)

در دنیای امروز که آسایش‌طلبی، تفریح بی‌پایان و تعویق کارها عادت شده، این سخن پیامبر(ص) یادآور می‌شود: کار خیر همیشه سخت است؛ اگر سخت نبود، دیگر «خیر» نبود.

بهشت پاداشِ کسانی است که بر تنبلی و هوای نفس غلبه کردند، نه کسانی که تسلیم آسانی شدند.

یا دانشمند باش، یا دانشجو؛ وگرنه در آتش! اختار امام صادق(ع) به نسل جوان

جز در این دو حالت نباشید

  امام صادق علیه‌السلام: «لَستُ اُحِبُّ أن أرَى الشَّبابَ مِنكُم إلاّ غادِيا في حالَينِ: إمّا عالِما أو مُتَعَلِّما، فَإِن لَم يَفعَل فَرَّطَ، فَإِن فَرَّطَ ضَيَّعَ وإن ضَيَّعَ أثِمَ وإن أثِمَ سَكَنَ النّارَ. وَالَّذي بَعَثَ مُحَمَّدا صلى‌الله‌عليه‌وآله بِالحَقِّ».

دوست ندارم جوانانِ شما را جز در دو حالت ببينم: دانشمند يا دانشجو. اگر [جوانى] چنين نكند، كوتاهى كرده و اگر كوتاهى كرد، تباه ساخته و اگر تباه ساخت، گناه كرده است و اگر گناه كند، سوگند به آن كه محمّد صلى‌الله‌عليه‌و‌آله را به حق برانگيخت، دوزخ نشين خواهد شد.

 📚 أمالی طوسی: ص٣٠٣ ح٦٠٤

📖 تفسیر و تحلیل روایت

امام صادق علیه‌السلام در این روایت، مرز روشن میان «رشد» و «سقوط» را برای جوانان ترسیم می‌فرمایند.

ایشان نمی‌فرمایند هر جوانی باید حتماً فقیه یا استاد حوزه شود، بلکه پیام ایشان این است که: زندگی بدون علم، بی‌ثمر و خطرناک است.

🔹 «إمّا عالِما أو مُتَعَلِّما» یعنی یا بدان و تعلیم بده، یا در مسیر دانستن باش.

در نگاه امام، توقف در مسیر علم مساوی با سقوط است. چون انسانِ بی‌دانش، ناخواسته در جهل، تقلید کورکورانه، و گناه فرو می‌رود.

🔹 «فَإِن لَم يَفعَل فَرَّطَ»؛ اگر دنبال علم نرفت، کوتاهی کرده.

🔹 «فَإِن فَرَّطَ ضَيَّعَ»؛ کوتاهی، یعنی تباهی زندگی.

🔹 «فَإِن ضَيَّعَ أثِمَ»؛ تباهی، یعنی گناه.

🔹 «فَإِن أثِمَ سَكَنَ النّارَ»؛ و گناه، پایانش آتش است.

این روایت، زنجیره‌ای از سقوط اخلاقی و فکری را به تصویر می‌کشد که از «بی‌تفاوتی نسبت به علم» آغاز می‌شود و به «دوزخ معنوی» می‌انجامد.

📅 و چه زیباست که در روز نوجوان یاد بگیریم:

هر نوجوانی که مسیر علم و آگاهی را برگزیند، در حقیقت راه بهشت را انتخاب کرده است.

امام صادق(ع) می‌خواهد بفرماید: در جهان پر از فریب و اطلاعات غلط امروز، نجات نسل جوان فقط در «آموختن» است.

اگر نوجوان و جوان ما یاد نگیرد، دیگران او را می‌سازند؛ اما نه با حقیقت، بلکه با تبلیغات و جهل.